Ескерту- http://kaz2.docdat.com-сайтынан алынды

Жү йе жұ мысының технологиялық процесі операциялық жү йені (ОЖ) жү ктеуден басталады. ОЖ жү ктегеннен кейін негізгі мә зірді жү ктегенге дейін парольді енгізу ә дісімен енуді авторландыруды жү ргізетін, тікелей қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу ААЖ бағ дарламасын енгізу, іске қ осу қ ажет.

Енгізудің сә тсіз ә рекеті немесе рұ қ сатсық ену кезінде жү йе енгізуді қ айталауды сұ райды. Парольді сә тті енгізген жағ дайда тө рт негізгі - Кіріс бойынша қ ұ жаттар, Шығ ын бойынша қ ұ жаттар, Анық тамалық тар, Есептер пункттерінен тұ ратын негізгі мә зір жү ктеледі.

Жоғ арыда тізіп кө рсетілген мә зірдің ә рқ айсысы тиісті шағ ын мә зірге егжей-тегжейлендірілген. Шағ ын мә зірдің ә рқ айсысының ә рекет етуінің нә тижесі тиісті ү лгіні – мә ліметтерді енгізу/шығ ару макетін белгілі бір шарттар бойынша: ә лде мә ліметтерді таң дау шартын қ олмен енгізу қ ажеттілігі бойынша, ә лде ұ сынылатын жинақ тан таң дап алу шарты бойынша белсенді ету болып табылады.[5]

Бү кіл ақ паратты жаң адан енгізуге, тү зетуге, алып тастауғ а болады. Мұ ның нормативтік – анық тамалық ақ паратқ а да, бастапқ ы ақ паратқ а да қ атысы бар. Онымен қ оса, барлық электронды қ ұ жаттарды қ ағ азда сақ тағ ышқ а (басып шығ аруғ а) шығ ару мү мкіндігі қ арастырылғ ан.

3.5-сурет Технологиялық процесс жинағ ы, жіберу, ө ң деу жә не ақ парат берудің ү лгісі

Кіріс қ ү жаттары Қ ызметкерлер жайында мә ліметтер

База жайында жазба Экрандағ ы немесе басып шығ арыл-

3.5-сурет.Технологиялық процесс жинағ ы, жіберу, ө ң деу жә не ақ парат берудің ү лгісі

3.4. Міндеттер кешенін бағ дарламалық қ амтамасыз ету

MS Access қ азіргі кезде мә ліметтер базаларын басқ арудың ү стелдегі бағ дарламалық қ ұ ралдарының ең танымалдарының бірі болып табылады. Осындай танымалдық тың себептерінің арасынан мыналарды атап кө рсету керек:

- біліктілігі ә ртү рлі пайдаланушылармен жұ мыс істеуге есептелген интерфейстің ә мбебаптығ ының жә не ойластырылғ андығ ының жоғ ары дә режесі. Жекелей алғ анда, қ ұ растыру режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді жә не шұ ғ ыл кө шуге мү мкіндік беретін, мә ліметтер базаларының нысандарын басқ ару жү йесі іске асырылғ ан;

- Microsoft Office қ ұ рамына кіретін бағ дарламалық ө німдермен бірігудің терең дамытылғ ан мү мкіндіктері;

- ө ң деудің визуалды қ ұ ралдарының бай жинағ ы.

MS Access-тің осындай кең таралуының елеулі себебі Microsoft фирмасы жү зеге асырып отырғ ан қ уатты жарнамалық қ олдау до болып табылып отырғ андығ ын атап кетпеуге де болмайды.

Пайдаланушының жү йемен ө зара ә рекеттесуі диалогтық режимде жү зеге асырылады. Жасалынып отырғ ан ААЖ негізгі байланыстырушы жү йесі негізгі мә зірден жә не шағ ын мә зірден тұ ратын мә зір жү йесі болып табылады. Жасалғ ан жү йе мә зірге бағ дар алғ ан болып табылады.

Мә зірін таң дағ ан кезде Кіріс бойынша қ ұ жаттар пайдаланушы осында келесілер анық талғ ан шағ ын мә зірге кіреді:

Мә зірдің Қ осымша Кіріс пункті кірісті енгізуге жә не кіріс жү кқ ұ жаттарды қ арап шығ уғ а арналғ ан. Қ олайлы интерфейс ұ сынылғ ан тізімнен қ ажетті жеткізушіні таң дап алуғ а, тізімнен номенклатураның қ ажетті позициясын таң дап алуғ а, сондай-ақ ө лшем бірлігін таң дап алуғ а мү мкіндік береді. Сома жолында санның бағ ағ а кө бейтіндісіне тең болатын, аталғ ан позиция бойынша сома автоматты тү рде есептеледі. Жү кқ ұ жаттың осы пунктінен кіріс факті тіркеледі жә не шот-фактура мен жү кқ ұ жат басып шығ арылады. Қ осымша Кіріс мә зірінен Жабу батырмасын басып шығ уғ а болады.

Мә зірдің Қ ұ жаттарды іздестіру пунктін таң дап алып, пайдаланушы ө зі тө мендегі ү ш параметр бойынша қ ажетті қ ұ жатты таба алатын ү лгіге кіреді:

Мә зірдің Артқ а пунктін таң дап алғ ан кезде пайдаланушы негізгі батырмалық тү рге қ айтып оралады.

Шығ ын бойынша қ ұ жаттар мә зірін таң дағ ан кезде пайдаланушы осында келесілер:

Мә зірдің Тауар қ осымшалары пунктін таң дағ ан кезде пайдаланушы осында жаң а шығ ын жү кқ ұ жатын жасауғ а немесе жазылып та қ ойылғ ан қ ұ жаттарды қ арап шығ уғ а болатын ү лгіге кіреді. Жаң а қ ұ жатты жасағ ан кезде осы қ ұ жаттың номерін, датасын енгізу керек, бұ л кезде ү ндемеу бойынша қ ұ жат жасалғ ан кү нге ө зекті болып отырғ ан дата қ ойылады. Сондай-ақ, кіріс жү кқ ұ жаттардағ ы секілді, жеткізушіні таң дап алғ ан кезде бар болып отырғ ан клиенттердің тізімі бар алаң нан қ ажетті клиентті таң дап алу ұ сынылады. Ө німнің номенклатурасы жә не ө лшем бірлігі де тізімі бар ұ сынылғ ан алаң нан таң дап алынады. Қ ұ жаттың барлық позициялары таң дап алынғ аннан кейін шығ ын операциясы барлық қ ажетті кестелерді тіркелуі ү шін, ОК батырмасын басу керек. Алынғ ан қ ұ жатты басып шығ аруғ а, сондай-ақ қ ұ жатты жасағ ан кезде жасалғ ан шот-фактураны басып шығ аруғ а болады. Қ ұ жатпен жұ мыс істеуді аяқ тағ аннан соң оны Жабу батырмасын басып жабуғ а болады.

Мә зірдің Қ ұ жаттарды іздестіру пунктінде Кіріс қ ұ жаттар мә зіріндегі Қ ұ жаттарды іздестірудегідей пункттер бар. Яғ ни, іздестіру ү ш негізгі параметр: қ ұ жаттың № бойынша іздестіру, қ ұ жаттың датасы бойынша іздестіру жә не клиент бойынша іздестіру параметрлері бойынша іске асырылады.

Мә зірдің Артқ а пунктін таң дап алғ ан кезде пайдаланушы негізгі батырмалық тү рге қ айтып оралады.

Бастапқ ы қ ұ жаттардың енгізілуіне қ арай мә ліметтер тиісті МБ сақ талады, бұ л ақ паратты есепке алу жө ніндегі есептің, міндеттің шешілуін қ амтамасыз етеді.

Анық тамалық тар мә зірін таң дап алғ ан кезде пайдаланушы мұ нда келесілер:

Мә зірдің Жеткізушілер немесе Клиенттер Анық тамалығ ы пункті осының кө мегімен жаң а контрагентті енгізуге немесе енгізіліп те қ ойылғ ан мә ліметтерді ө згертуге болатын ү лгіге енуге мү мкіндік береді. Жаң а контрагентті енгізген кезде аббревиатура алаң ына ұ йымның меншік тү рін кө рсету керек. Аббревиатураны ұ сынылғ ан тізімнен таң дап алуғ а, ал қ ажет болғ ан кезде алаң ның оң жағ ындағ ы батырманы басып, аббревиатураның жаң а тү рін енгізуге болады. Одан ә рі контрагенттің атауын, оның мекен-жайын, СТЖН жә не есеп айырысу шотын енгізу керек. Есеп айырысу шоты тізімі бар алаң нан таң дап алынады, қ ажет болғ ан кезде алаң ның оң жағ ындағ ы батырманы басып, жаң а есеп айырысу шотын енгізуге болады. Бұ л жаң а Есеп айырысу Шоттары Анық тамалығ ын шақ ырады, мұ нда жаң а банкіні, банктің қ аласын, БЖК, Корреспонденттік шотты жә не есеп айырысу шотын кө рсету керек болады.

Мә зірдің Материалдар немесе Ө нім пунктін таң дап алғ ан кезде пайдаланушы мұ нда ө зі материалдың немесе ө німнің жаң а тү рін енгізе алатын немесе енгізіліп те қ ойылғ ан позицияларғ а ө згерістер енгізе алатын ү лгіге кіреді. Бұ л ретте материалдың немесе ө німнің атауын, ө лшем бірлігін, бағ асын жә не қ ажет болғ ан кезде тү сініктемелер енгізу қ ажет болады. Ө лшем бірлігі алаң ында тізім бар, бұ л тізімнен жарамды позицияны таң дап ал керек. Жаң а ө лшем бірлігін енгізу ү шін аталғ ан алаң ның жанында тұ рғ ан батырманы басу керек. Батырманы басқ ан кезде жаң а Ө нім бірлігі Анық тамалығ ы пайда болады, жаң а тү р осында енгізіледі де.

Анық тамалық тар мә зірінен шығ у жә не негізгі батырмалық тү рге қ айтып оралу ү шін мә зірдің Артқ а пунктін таң дап алу керек.

Есептер мә зірі пункті экранда немесе принтерде басып шығ ару тү рінде белгіленген ү лгідегі есептерді қ ұ рауғ а арналғ ан.

Есептер мә зірін таң дағ ан кезде пайдаланушы мұ нда мыналар анық талғ ан шағ ын мә зірге кіреді:

Кіріс бойынша Журнал мә зірін таң дағ ан кезде пайдаланушығ а есептік кезең нің басталу датасын жә не есептік кезең нің аяқ талу датасын енгізу ұ сынылады. Бұ дан кейін есеп қ ұ растырылады жә не баспа тү рінде беріледі, мұ нда қ ұ жаттың датасы, қ ұ жаттың номері, қ ұ жаттың сомасы жә не жеткізуші кө рсетіледі.

Қ оймадағ ы қ алдық тар есебін таң дап алғ ан кезде есеп жасалады, оның қ ұ рамында материалдардың жә не ө німнің атауы, аталғ ан уақ ыт сә тіне қ оймадағ ы қ алдық болады жә не ө лшем бірлігі кө рсетіледі.

Мә зірдің Бағ дарлама туралы пунктінде аталғ ан бағ дарлама туралы қ ысқ аша ақ парат болады.

Мә зірдің Бағ дарламадан шығ у пункті пайдаланушығ а бағ дарламамен жұ мысты аяқ тауғ а жә не қ осымшадан шығ уғ а мү мкіндік береді.

Бағ дарламалық модельдердің жә не ақ параттық файлдардың ө зара байланысының схемасы

Машина ішінде ұ йымдастыру технологиясы іске асырылатын рә сімдердің – бағ дарламалық модульдердің жә не ақ парат массивтерінің ө зара байланысының схемаларының реттілігімен беріледі. Осындай схема есепті шешудің жалпы процесін модульдер деп аталатын массивтерді тү рлендірудің жеке рә сімдеріне декомпозициялау болып келеді.

Жасалынып отырғ ан ААЖ-ң негізгі атқ аратын міндеті – бұ л қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алуды автоматтандыру. Демек, бағ дарламалардың қ ұ рылымын 3.7-сурет кө руге болатын келесідей негізгі блоктармен сипаттауғ а болады.

3.7-сурет Бағ дарламаның негізгі модельдерінің блок-схемасы

Бағ дарламамен жұ мыс істеу ақ параттық терезені шығ арудан жә не мә зірдер жү йесін белсенді етуден басталады. Бағ дарламаның жұ мысы диалогтық жә не оқ иғ алық режим бойынша жү зеге асырылады, бұ л ретте диалог деп пайдаланушығ а бірнеше альтернатива беру жә не оның таң дауын ө ң деу тү сініледі. Диалогтық жү йеге тиісті пайда болатын шағ ын мә зірлері бар негізгі мә зір, сондай-ақ диалогтық терезелер кіреді.

Оқ иғ алар деп пайдаланушы белсенді ететін (мысалғ а – функционалдық клавишаларды басу) процестер, сондай-ақ бағ дарламалық оқ иғ алар – белгілі бір алаң ның редакциялау алаң ын алуы немесе енгізу алаң ынан айырылуы тү сініледі. Аталғ ан оқ иғ алардың негізінде мә ліметтерге жол берілуін бақ ылау процедуралары белсенді бола бастайды.

Негізгі мә зір модулі бағ дарламаның негізгі рә сімдерін іске қ осуғ а жә не бағ дарламамен жұ мыс істеуді аяқ тауғ а арналғ ан. Негізгі мә зірдің схемасы 22 сур. келтіріліп отыр.

Анық тамалық тармен жұ мыс істеу модулі ө зіне жеті анық тамалық ты қ осады:

Аталғ ан модельдің атқ аратын міндеті материалдар жә не ө нім бойынша, сондай-ақ контрагенттер бойынша ақ паратты іздестіру жә не қ арап шығ у, анық тамалық ақ парат дайындау болып табылады.

Аталғ ан модельдің ақ параттық базасы: Абревиатура Анық тамалығ ы, Бірлік Ө нім Анық тамалығ ы, Ө нім, Материалдар Анық тамалығ ы, Жеткізушілер Анық тамалығ ы кестелері болып табылады.

Кіріс ақ паратты қ ұ ру модулі бастапқ ы мә ліметтерді енгізуге жә не бұ рынырақ та енгізілгендерін қ арауғ а арналғ ан. Арнайы ү лгілердің кө мегімен кіріс, шығ ыс бойынша қ ұ жаттардың енгізілуін қ амтамасыз ете отырып, аталғ ан модуль материалдардың келіп тү суін жә не ө німнің сатылуын есепке алу міндеттерін іске асырады.

Мә ліметтер базаларының компьютерлік жү йелерінде пайдаланушылар мә ліметтер базасының ақ параты бар есептерді енгізу, қ арап шығ у жә не басып шығ ару ү шін ү лгілерді қ олдана алады. Ү лгілерді пайдаланудың негізгі артық шылық тары келесідей:

- Мә ліметтерді ү лгінің алаң дарына енгізген кезде қ осымша сервер мә ліметтерінің сө здігін оқ ып шығ уғ а жә не қ ұ ндылық ережелеріне сә йкес мә ліметтерге жол берілетіндігін автоматты тү рде тексеріп шығ уғ а болады.

- Ү лгідегі енгізу алаң ы осылардан падаланушылар қ ажеттісін оң ай таң дап ала алатын, жол берілетін мә ндердің тізімі болуы мү мкін.

- Ү лгі облысы жазба тү рінде ағ ымдағ ығ а сә йкес келетін шаблонды шығ аруы мү мкін.

- Ү лгідегі командалық батырмалар ү лгіде шығ арылатын ағ ымдағ ы жазбамен байланысты ә рекеттерді орындауы мү мкін.

Есептер қ ұ ру модулі баспа ү лгілерін жасау жө ніндегі функцияларды орындайды. Модульде шот-фактура, қ осымша, жә не т.с. нормативтік қ ұ жаттарды басып шығ аруғ а арналғ ан шаблондар сақ талады. Сондай-ақ: «Кіріс бойынша қ ұ жаттар», «Шығ ын бойынша қ ұ жаттар» секілді есептердің шаблондары, «Қ оймадағ ы қ алдық тар» секілді қ ойма есептерінің шаблондары сақ талады.

Access-тегі сұ рау салуларды қ ұ ру жү йесінің жаппай қ олданылатын мә ліметтер базаларын басқ ару жү йелерінің арасында ө зіне тең келетіні жоқ болып отыр. Бағ дарламалық тү рде қ ұ руғ а болатын сұ рау салулардың іс жү зінде барлық тү рлерін Access-те визуалды қ ұ руғ а болады. Access-те іріктеудің ең ә р алуан сұ рау салуларын жасау мү мкіндігі беріледі, оның ү стіне олар бастапқ ы мә ліметтерді модификациялай алады. Сондай-ақ фильтрлердің дамығ ан жү йесі кө рсетілген. Фильтрлер – Access-тің ең мық ты жақ тарының бірі. Фильтрлер сұ рау салулардың немесе критерийлер орнатудың кө мегімен жасалады.

Компьютерлік жү йелер мә ліметтерді есептеу жә не кө рсету ү шін есептерді жә не сұ рау салуларды ақ параттың пайдалылығ ын қ амтамасыз ету ү шін, шешімдердің қ абылдануына жә рдем жасау ү шін немесе коммерциялық қ осымшаларды қ олдап отыру ү шін пайдаланады.

Кіріс бойынша қ ұ жаттар журналы Есебін жасау ү шін Кіріс бойынша Журнал сұ рау салуы пайдаланылады, бұ л сұ рау салудың кө мегімен Белгіленген параметрлер бойынша журнал кестесінен қ ұ жаттарды таң дау жү реді жә не баспа тү ріндегі Кіріс бойынша Журнал беріледі.

Шығ ын бойынша Журнал Есебін жасау ү шін «Журнал» кестесінен қ ұ жаттардың датасын, номерін, сомасын жә не қ ұ жаттардың клиентін таң дап алатын Шығ ын бойынша Журнал іріктемесіне сұ рау салу пайдаланылады.

Қ алдық тар Есебін жасау ү шін Қ алдық тар кестесінен іріктеп алуды жү ргізетін Қ оймадағ ы қ алдық тар сұ рау салуы пайдаланылады. Есепте атауы, қ оймадағ ы саны жә не ө лшем бірлігі қ олданылады. Пайдаланушы бұ л есепті Есептер мә зірінде – Қ оймадағ ы қ алдық тарды таң дап алып жасай алады.

Есептер қ ұ ру модулінің ақ параттық базасы Журнал, Қ алдық тар, Ө нім Анық тамалығ ы, Материалдар Анық тамалығ ы, Кіріс, МҚ кірісі, Шығ ын, ДӨ шығ ыны кестелері болып табылады.

Техникалық қ ұ ралдарды таң дап алу жә не негіздеп беру

Электронды есептегіш машинаны (ЭЕМ) таң дағ ан кезде бірқ атар сипаттамаларды басшылық қ а алу керек. Мұ ндай сипаттамаларғ а сенімділік, қ ұ ндық шығ ындар, ө німділік, пайдаланудың қ арапайымдығ ы жә не т.б. жатады. Қ ажетті бағ дарламалық қ ұ ралдармен жұ мыс істеу мү мкіндігі, ал демек, жү йені жасаудың табысы аталғ ан параметрлердің мә ніне байланысты болып келеді.

Қ азіргі таң да нарық та ЭЕМ бірнеше санаты: дербес компьютерлер (ДК) жә не жұ мыс станциялары, серверлер, мейнфреймдер жә не кластерлік архитектуралар бар.

Жұ мыс станцияларының ДК санаты. ДК-ң бұ л санаты ө зінің тө мен қ ұ нына орай компьютерлік нарық та жақ сы позицияларды ө те жылдам алып алды жә не соң ғ ы пайдаланушығ а бағ дар алғ ан жаң а бағ дарламалық қ ұ ралдар жасау ү шін алғ ышарттар жасады. Бұ л ең алдымен - «қ олданбалы достық интерфейстер», сондай-ақ қ олданбалы бағ дарламалар жасауды автоматтандыруғ а арналғ ан, проблемалы бағ дарланғ ан орталар жә не аспаптық қ ұ ралдар.

ДК пайдалану кө бірек ә р алуан бола бастады. Жү йелердің осы санаты ү шін ү йреншікті болып кеткен мә тіндік процессорлардан ө зге, тіптен ДК орташа пайдаланушының ө зі енді электронды кестелерді, мә ліметтер базаларын жә не жоғ ары сапалы графиканы қ оса отырып, бірден бірнеше қ олданбалы пакеттермен жұ мыс істей алады. Графикалық қ олданылмалы интерфейстердің бейімделуі ДК пайдаланушылардың ө німділік/қ ұ н қ атынасына талаптарын айтарлық тай арттырды. Мультимедиа жү йелерінің кең таралуы ө німділігі жоғ ары ДК жә не жұ мыс станцияларын сайма-сай келетін аудио - жә не графикалық қ ұ ралдармен жә не оперативті мен сыртқ ы жадының кө лемдерімен пайдалану мү мкіндігіне тікелей байланысты.

Серверлердің кластары. Мә ліметтер базаларын басқ ару жә не транзакцияларды ө ң деу жү йелерін қ осатын қ олданбалы кө п пайдаланушылық коммерциялық жә не бизнес-жү йелер, ірі баспа жү йелері, желілік қ осымшалар жә не коммуникацияларғ а, бағ дарламалық қ амтамасыз етуді жасап шығ аруғ а жә не бейнелерді ө ң деуге қ ызмет кө рсету жү йелері «клиент-сервер» есептеулер моделіне жә не таралғ ан ө ң деуге кө шуді уақ ыт ө ткен сайын табандырақ талап ете бастауда. «Клиент-сервер» таралғ ан моделінде жұ мыстың бір бө лігін сервер, ал бір бө лігін қ олданбалы компьютер (жалпы жағ дайда клиенттік жә не қ олданбалы бө ліктер бір компьютерде де жұ мыс істей алады) орындайды. Серверлердің ә ртү рлі қ олдануларғ а бағ дар алғ ан бірнеше типтері: файл-сервер, мә ліметтер базасының сервері, принт-сервер, есептеу сервері, қ осымшалар сервері бар. Осылайша, сервердің тү рі ол иеленіп отырғ ан ресурстың тү рімен (файлдық жү йе, мә ліметтер базасы, принтерлер, процессорлар немесе қ олданбалы бағ дарламалар пакеттері) анық талады.

Екінші жағ ынан, серверлердің олар пайдаланылатын желінің масштабымен анық талатын классификациясы бар: жұ мыс тобының сервері, бө лім сервері немесе кә сіпорын масштабындағ ы сервер (корпоративтік сервер). Бұ л классификация аса шартты болып келеді. Мысалғ а, топтардың мө лшері бірнеше адамнан бірнеше жү здеген адамғ а дейін ө згеруі мү мкін, ал бө лімнің сервері 20 бастап 150 дейін қ олданушығ а қ ызмет кө рсетуі мү мкін. Анық кө рініп отырғ анындай, пайдаланушылардың санына жә не олар шешетін есептердің, міндеттердің сипатына байланысты, сервердің жабдық тарының жә не бағ дарламалық қ амтамасыз етуінің қ ұ рамына, оның сенімділігіне жә не ө німділігіне қ ойылатын талаптар қ атты ө згеріп отырады.

Жалпы жү йелік ө німділіктің дең гейі, жекелеген қ ұ рамдас бө ліктердің функционалдық мү мкіндіктерінің, жұ мыс істемей қ алуғ а тө зімділігінің дең гейі бойынша, сондай-ақ кө п процессорлы ө ң деуді, жү йелік ә кімшілік етуді жә не сыйымдылығ ы ү лкен дискілік массивтерді қ олдауда Суперсерверлер қ азіргі кезде мейнфреймдермен бір дең гейге шық ты. Суперсерверлер дискілік кең істікті жә не есептеу қ уатын арттырудың жеткілікті мү мкіндіктеріне, мә ліметтерді сақ таудың жә не рұ қ сатсыз кіруден қ орғ аудың сенімділігін қ амтамасыз ету қ ұ ралдарына ие болуғ а тиіс. Онымен қ оса, жылдам ө сіп келе жатқ ан ұ йымның жағ дайларында, маң ызды шарт қ азірде қ олданылып отырғ ан жү йені арттыру жә не кең ейту мү мкіндігі болып табылады.

Мейнфреймдер санаты. Мейнфрейм - бұ л «ү лкен ә мбебап ЭЕМ» тү сінігінің синонимі. Мейнфреймдер осы кү нге дейін де пайдаланудың ү здіксіз тә улік бойғ ы режимін қ амтамасыз ететін, жалпы мақ саттағ ы ең қ уатты (суперкомпьютерлерді есептемегенде) есептеу жү йелері болып қ алып отыр. Олар бір немесе бірнеше процессорларды қ осуы мү мкін, бұ л процессорлардың ә рқ айсысы, ө з кезегінде, векторлық қ ос процессорлармен (операцияларды суперкомпьютерлік ө німділікпен жылдамдатқ ыштармен) жарақ тандырылуы мү мкін. Біздің санамызда мейнфреймдер ә лі де болса сумен салқ ындату жә не ауа тазарту жү йелері бар арнайы жабдық талғ ан бө лмелерді қ ажет ететін, габариттері бойынша ү лкен машиналармен байланыстырылып отыр. Алайда бұ л онша бұ лай емес. Элементтік-конструкторлық база саласындағ ы алғ а ілгерілеу негізгі қ ондырғ ылардың габариттерін ә жептә уір қ ысқ артуғ а мү мкіндік жасады.

Архитектуралық тұ рғ ыдан алғ анда мейнфреймдер қ ұ рамында ө зара мә ліметтерді берудің жылдамдығ ы жоғ ары магистральдарымен байланысқ ан, ортақ жады бар бір немесе бірнеше орталық жә не перифериялық процессорлары бар кө п процессорлы жү йелер болып келеді. Бұ л ретте негізгі есептеу жү ктемесі орталық процессорларғ а тү седі, ал перифериялық процессорлар перифериялық қ ондырғ ылардың кең номенклатурасымен жұ мыс істеуді қ амтамасыз етеді.

Қ азіргі кезде мейнфреймдердің негізгі кемшілігі ө німділік/қ ұ н қ атынасының салыстырмалы тү рде тө мен қ атынасы болып қ алып отыр.

Кластерлік архитектуралар санаты. Транзакцияларды ө ң деумен, мә ліметтер базаларын басқ арумен жә не телекоммуникацияларғ а қ ызмет кө рсетумен байланысты шекті маң ызды қ осымшаларғ а арналғ ан есептеу жү йелерін қ ұ рудың екі негізгі проблемасы жү йелердің жұ мыс істеуінің жоғ ары ө німділігін жә не ұ зақ тығ ын қ амтамасыз ету болып табылады.

Ө німділіктің белгіленген дең гейіне қ ол жеткізудің ең тиімді тә сілі – параллель масштабталатын архитектураларды қ олдану. Жү йенің жұ мыс істеуінің ұ зақ тығ ын қ амтамасыз ету міндетінің ү ш қ ұ рамдас бө лігі: қ ызмет кө рсетудің сенімділігі, дайындығ ы жә не ың ғ айлылығ ы. Осы ү ш қ ұ рамдас бө ліктің барлығ ы бірінші кезекте, жү йенің жұ мысындағ ы тоқ тап қ алуларды жә не іркілістерді тудыратын, жү йенің жарамсыздық тарымен кү ресті қ арастырады. Бұ л кү рес ө зара байланысты болып отырғ ан жә не бірлесе қ олданылатын барлық ү ш бағ ыт бойынша жү ргізіліп отыр.

Сенімділікті арттыру бірігудің жоғ ары жә не аса жоғ ары дә режесі бар электронды схемаларды жә не қ ұ рамдас бө ліктерді қ олдану, кедергілердің дең гейін тө мендету, схемалардың жұ мыс істеуінің жең ілдетілген схемалары, олардың жұ мысының жылу режимдерін қ амтамасыз ету есебінен, сондай-ақ аппаратураны қ ұ растыру ә дістерін жетілдіру есебінен тоқ тап қ алулардың жә не іркілістердің қ арқ ындылығ ын тө мендету арқ ылы жарамсыздық тардың алдын алу принципіне негізедлген. Дайындық дең гейін арттыру бұ зылғ андық кө рініс тапқ аннан кейін қ ателерді бақ ылау жә не тү зету қ ұ ралдарының, сондай-ақ, тоқ тап қ алуғ а тө зімді архитектуралардың ә ртү рлі варианттары осының негізінде іске асырылатын аппараттық жә не бағ дарламалық шамадан тыс артық тық ты қ оса отырып, есептеу процесін автоматты қ алпына келтіру қ ұ ралдарының кө мегімен тоқ тап қ алулардың жә не іркілістердің жү йенің жұ мысына ә серін белгілі бір шектерде басып тастауды қ арастырады. Дайындық ты арттыру жү йенің тоқ тап тұ ру уақ ытын тө мендету ү шін кү рестің тә сілі болып табылады.

Кез келген кластерлік жү йенің жұ мысы екі негізгі қ ұ рамдас бө лікпен: процессорлардың ө зара жә не клиенттерге жү йелік сервиске ашық енуді қ амтамасыз ететін жү йелік бағ дарламалық қ амтамасыз етумен байланысының жоғ ары жылдамдық тағ ы механизмімен анық талады.

ЭЕМ-ң жоғ арыда тізіп кө рсетілген санаттарын қ арастырып жә не салыстырып шығ ып, біз мейнфреймдер жә не кластерлік архитектура санатындағ ы ЭЕМ-ді алғ а қ ойылғ ан есепті, міндетті шешу ү шін қ олданудан толық сеніммен алып тастай аламыз, ө йткені, біріншіден, бізге аталғ ан санаттардағ ы ЭЕМ-де іске асырылатын қ уаттар қ ажет емес, екіншіден, бұ л ЭЕМ-ын сатып алуғ а жә не оларғ а қ ызмет кө рсетуге кететін шығ ындар оларды пайдаланудан алынғ ан оң ә сермен салыстырғ анда анағ ұ рлым кө бірек болып шығ ады.

Есептеу ресурстарын бө лу тә сілі бойынша жергілікті жә не бө летін электронды ақ параттық жү йелерді (ЭАЖ) бө ліп кө рсетеді. Жергілікті жү йе бір ЭЕМ қ олданады, ал таралғ ан жү йеде ө зара байланыс арналарымен біріктірілген бірнеше ЭЕМ-ң ө зара ә рекеттесуі ұ йымдастырылады. Таралғ ан ЭАЖ – бұ л осы жү йелердің ақ параттық қ орларын жә не есептеу ресурстарын ұ жымдық пайдалану мақ сатында, бір бірінен тә уелсіз, ө з функцияларын орындайтын ақ параттық жү йелерді біріктіру.

Есептердің, міндеттердің аталғ ан кешенін басқ а есептердің, міндеттердің автоматтандырылғ ан варианттарымен бірың ғ ай ақ параттық жү йеге одан ә рі біріктіру қ арастырылып отырғ андық тан, ДЭЕМ таң дағ ан кезде мен ДК жә не жұ мыс станциялары санатына тоқ там жасадым.[4]

Осы ДЭЕМ-ң тү пкілікті таң дауғ а шешуші ә серін тигізген негізгі артық шылық тарына:

- басқ а санаттардағ ы ДЭЕМ салыстырғ анда, компьютерлердің тө мен қ ұ ны;

- компьютермен диалогтық ө зара ә рекеттесумен жә не ЭЕМ-ді жылдам мең геруді шамалайтын, бұ л компьютерлердің кең інен қ олданылуымен қ амтамасыз етілген, пайдаланылуының жең ілдігі, қ арапайымдығ ы;

- ақ парат ө ң деу бойынша салыстырмалы тү рде жоғ ары мү мкіндіктері;

- салыстырмалы тү рде жоғ ары сенімділік жә не компьютер компоненттерінің біріктірілуіне негізделген, жө ндеудің қ арапайымдылығ ы;

- компьютерді ә ртү рлі перифериялық қ ондырғ ылармен жә не бағ дарламалық қ амтамасыз етумен жарақ тандыру мү мкіндігі жатады.

Нә тижесінде ААЖ жұ мысы ү шін келесідей конфигурациясы бар IBM PC негізіндегі компьютер таң дап алынды:

Microsoft сондай-ақ SMP жақ сарту мақ сатында Windows 7 қ айта қ арастырып шық ты. Операционные жү йелер мә ліметтергне тек бір процессор жү гіне алуы ү шін spinlock’s-ті (айналып отырғ ан қ ұ лыпты) пайдалануғ а тиіс. Мысалғ а, Windows 7процессор рұ қ сат еткен оқ улардың реттілігін кө рсету ү шін мә ліметтер базасымен жұ мыс істейді. Егер екі процессор бір мезгілде мә ліметтер базасын ө згерте бастаса, онда бұ л мә ліметтердің ық тимал жалғ ан етілуіне (жү йенің бү лінуіне) алып келуі мү мкін. Windows 7ядросы ө зінің жұ мысында мә ліметтер базаларының қ ұ рылымын қ орғ ау ү шін ондағ ан қ ұ лыптарды пайдаланады. Бұ л жерде сө з «кезектегі қ ұ лыптар» деп аталатын, жетілдірілген қ ұ лыптар туралы болып отыр. Олар WINDOWS 7 пайдаланылатын жетілдіріле тү скен «стандартты қ ұ лыптар» болып келеді. Ә сіресе бұ л жү йеге тағ ы бір процессор қ осылатын жә не олардың кезектілігіне қ атысты процессорлар арасындағ ы ешқ андай былық болмайтын кезде тиімді жұ мыс істейді.

Ассеss мә ліметтер базаларын басқ ару жү йесінің спецификалық ерекшелігі бір мә ліметтер базасына жататын бү кіл ақ параттың бірың ғ ай файлда сақ талатындығ ы болып табылады. Мұ ндай файл *.mdb кең ейтілуіне ие. Аталғ ан шешім, ә детте, кә сіпқ ой емес пайдаланушылар ү шін ың ғ айлы болып келеді, ө йткені біор жұ мыс орнынан екінші жұ мыс орнына кө шірілген кезде қ рапайымдық ты қ амтамасыз етеді. Мә ліметтерді mbd-формат аясында бағ дарлама ішінде ұ йымдастыру версиядан версияғ а кө шкен сайын ө згеріп отырды, бірақ Microsoft фирмасы олардың тө меннен жоғ арығ а ү йлесімділігін қ олдап отырды, яғ ни Access-тің ертеректегі версияларының форматындағ ы мә ліметтер базалары кейініректе пайда болғ ан версияларда пайдаланылатын форматтарғ а конверттелуі (кө шірілуі) мү мкін.

3.5 Ақ параттық жү йенің экономикалық тиімділігі

Тиімділік - кө пшілік бірың ғ ай танығ ан анық тамасы ә зірге, сірә, болың қ ырамай отырғ ан, ең жалпы экономикалық тү сініктердің бірі. Бұ л жү йе сапасының мү мкін болатын сипаттамаларының бірі, ал нақ ты айтқ анда, жү йенің жұ мыс істеуінің кеткен шығ ындары мен алынғ ан нә тижелерінің ара қ атынасы тұ рғ ысынан алғ андағ ы сапаның сипаттамасы.

Экономикалық тиімділіктің негізгі кө рсеткіштеріне: экономикалық ә сер, кү рделі салымдардың экономикалық тиімділік коэффициенті, кү рделі салымдардың ө телу мерзімі жатады.

Экономикалық ә сер – қ андай да бір шараны, біздің жағ дайымызда шарттардың жә не келісім-шарттардың орындалуын жә не қ аржыландырылуын бақ ылауды іске асырудан ү нем тү рінде қ ұ ндық тү рде кө рсетілген, шарттардың жә не келісім-шарттардың орындалуына бақ ылау жасауды енгізудің нә тижесі. Мысалғ а, бағ дарламалық ө німдерді пайдаланатын ұ йымдар ү шін ү немнің кө здері мыналар:

• бағ дарламалық ө німді пайдаланудың нә тижесінде олардың негізгі жұ мыстарының кө рсеткіштерінің жақ саруы;

• есептеу жұ мыстарының техникалық дең гейінің, сапасының жә не кө лемдерінің артуы;

• ақ паратты ө ң деу кө лемдерінің артуы жә не мерзімдерінің азаюы;

• есептеу ресурстарын, ақ паратты дайындау жә не беру қ ұ ралдарын пайдалану коэффициентінің артуы;

• бастапқ ы мә ліметтерді ө ң деумен, қ ажетті ақ паратты қ айта ө ң деумен жә не алумен жұ мыс істейтін персонал санының азаюы;

• эксплуатациялық материалдар шығ ындарды тө мендету болып табылады.

Кү рделі салымдардың экономикалық тиімділік коэффициенті бағ дарламалық ө німді ө ндірудің немесе пайдаланудың нә тижесінде бір жолғ ы кү рделі салымдардың бір тең геліне тү зілетін пайданың жылдық ө сімінің шамасын кө рсетеді.

Алдын ала экономикалық ә сертехникалық ұ сыныстардың мә ліметтерінің жә не пайдалану болжамының негізінде, зерделеуді орындағ анғ а дейін есептеледі. Алдын ала ә сер бағ дарламалық ө німді жасауды техникалық -экономикалық негіздеудің элементі болып табылады жә не бағ дарламалық ө німді жасауды жә не енгізуді жоспарлағ ан кезде пайдаланылады.

3.6 Экономикалық тиімділікті есептеудің ә дістемесін таң дау жә не негіздеу.

Бұ л тарауда жобаның экономикалық тиімділігін есептеу ә дістемесі жә не спецификасы баяндалғ ан, сондай-ақ қ орытынды жасау ү шін барлық қ ажетті кө рсеткіштер жә не есептеулерге арналғ ан формулалар кө рсетілген.

Экономикалық тиімділікті сипаттаудың негізінде қ азірде қ олданылып отырғ ан жә не енгізілетін технологиялық процестерді (базалық жә не жобалық варианттарды) салыстырып тексеру, технологиялық процестің барлық операцияларын орындау ү шін қ ажетті шығ ындарды талдау жатыр.

Базалық жә не жобалық варианттарды салыстырып тексеру экономикалық кө рсеткіштерді есептеудің негізінде жү ргізіледі.

Жобаның экономикалық тиімділігі қ ұ рамдас бө ліктерден:

- пайданың артуымен, шығ ындардың тө мендеуімен сипатталатын жанама ә серден;

- ең бек жә не қ ұ н кө рсеткіштерінің тө мендеуімен сипатталатын тура ә серден қ ұ ралады.

Экономикалық тиімділікті есептеу ү шін келесі ең бек кө рсеткіштеріпайдаланылады:

• ең бек шығ ындарының абсолютті тө мендеуі (D Т):

мұ нда: Т₀ - базалық вариант бойынша ақ паратты ө ң деуге ең бек шығ ындары;

Т1 - ұ сынылып отырғ ан вариант бойынша ақ паратты ө ң деуге ең бек шығ ындары.

• ең бек шығ ындарының салыстырмалы тө мендеу коэффициенті(Кт):

• ең бек шығ ындарының тө мендеу индексі немесе ең бек ө німділігінің артуыа (Ут):

• қ ұ ндық шығ ындардың абсолютті тө мендеуі (D С):

мұ нда: С₀ - базалық вариант бойынша ақ парат ө ң деуге қ ұ ндық шығ ындар;

С1 - ұ сынылып отырғ ан вариант бойынша ақ парат ө ң деуге қ ұ ндық шығ ындар.

• қ ұ ндық шығ ындардың салыстырмалы тө мендеу коэффициенті (Кс):

• қ ұ ндық шығ ындардың тө мендеу индексі (Ус):

Экономикалық тиімділік кө рсеткіштерін есептеу.

Бұ л жерде базалық вариантта жұ мыс істеуге жә не автоматтандыру міндетін ендіргеннен кейін жұ мыс істеуге кететін шығ ындар (ең бек шығ ындары жә не қ ұ ндық шығ ындар) кө рсетіледі.

Базалық жә не жобалық вариант бойынша ең бек шығ ындарын есептеу.

А. Базалық вариант (бақ ылауды қ олмен жү ргізу )

Жұ мыс кө лемі маман қ азірде қ олданылып отырғ ан жү йеде ө ң деуге тиісті ө ң делген қ ұ жаттардың санымен ө дшенеді. Бухгалтерияда жылына шамамен 700 қ ұ жат ө ң деледі. Бұ л жұ мысқ а 3 адам тартылғ ан.

Ең бек сыйымдылығ ы (Т₀) жұ мыс кө лемін ө ндірім нормасына бө лумен анық талады:

Б. Жобалық вариант (ААЖ кө мегімен бақ ылау)

Жобалық вариант кезіндегі ө ндірім нормасы маманның «Қ ойма жә не сату» ААЖ пайдалана отырып, бір сағ ат ішінде қ анша қ ұ жат ө ң дейтіндігін кө рсетеді.

Ө ндірім нормасы сағ атына 10 қ ұ жат қ ұ райды.

Ең бек сыйымдылығ ы (Т₀) жұ мыс кө лемін ө ндірім нормасына бө лумен анық талады:

• ең бек шығ ындарының абсолютті тө мендеуі (D Т):

мұ нда: Т₀ - базалық вариант бойынша ақ паратты ө ң деуге ең бек шығ ындары;

Т1 - ұ сынылып отырғ ан вариант бойынша ақ паратты ө ң деуге ең бек шығ ындары.

• ең бек шығ ындарының салыстырмалы тө мендеу коэффициенті (Кт):

• ең бек шығ ындарының тө мендеу индексі немесе ең бек ө німділігінің артуы (Ут):

А. Базалық вариант (бақ ылауды қ олмен жү ргізу)

Ақ паратты қ олмен ө ң деуге шығ ындар былайша анық талады:

Ақ паратты қ олмен ө ң деуге кететін материалдық шығ ындарғ а шығ ын материалдарғ а (кең се тауарларына): қ ұ жат тігілетін папкаларғ а, қ аламсаптарғ а, қ арындаштарғ а, сызғ ыштарғ а, ө шіргіштерге, штрихтарғ а кететін шығ ындар енгізіледі. Ай сайын бұ ғ ан 1800 тең ге жұ мсау қ ажет екендігі есептелген. Тиісінше бір жылғ а мынанша қ ажет болады:

Қ ызметкерлер саны - 3 адам. Ә р қ ызметкердің ЕТҚ (Ең бекке ақ ы тө леу қ оры) - айына 35000 тең ге.

Бірың ғ ай ә леуметтік салық бойынша ақ ша аударымдары ЕТҚ -нан 35, 8% қ ұ райды:

Қ осымша шығ ындар (аталғ ан жағ дайда тұ тынылғ ан электр қ уатының (кү ш беретін жә не жарық тандыру), жылытудың, сумен жабдық таудың, канализацияның, ғ имараттардың амортизациясының қ ұ нының сомасынан, ә кімшілік-басқ арушы персоналдың жалақ ысына шығ ындардан жә не т.б. тұ рады)

Ақ паратты қ олмен ө ң деуге шығ ындардың барлығ ы:

С₀ = 21600 + 1260000 + 451080 + 630000 = 2362680 тең ге. қ ұ райды.

Б. Жобалық вариант (ААЖ кө мегімен бақ ылау)

Ақ паратты автоматтандырылғ ан ө ң деуге шығ ындар былайша анық талады:

Ақ паратты ө ң деуге материалдық шығ ындарғ а келесі шығ ын материалдар қ осылады:

Қ ызметкерлер саны - 2 адам. Ә р қ ызметкердің ЕТҚ (Ең бекке ақ ы тө леу қ оры) - айына 35000 тең ге.

Бірың ғ ай ә леуметтік салық бойынша ақ ша аударымдары ЕТҚ -нан 35, 8% қ ұ райды:

Жобаның қ олданылу мерзімі - 5 жыл, сонда амортизациялық ақ ша аударымдары кү рделі салымдардан 20% (100% / 5) қ ұ райды

Ақ паратты автоматтандырылғ ан ө ң деуге шығ ындардың барлығ ы:

С1 = 13000 + 840000 + 300720 + 420000 + 220000 = 1793720 тең ге. қ ұ райды.

ААЖ қ ұ руғ а кү рделі салымдар (инвестициялар).

Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу автоматтандырылғ ан ақ параттық жү йесін кә сіпорынның АЕО (ақ параттық -есептеу орталығ ы) бө лімінің қ ызметкерлері жасады.

Бірың ғ ай ә леуметтік салық бойынша ақ ша аударымдары ЕТҚ -нан 35, 8% қ ұ райды: 840000 х 0, 358 = 300720 тең ге.

Жобаның қ олданылу мерзімі - 5 жыл, сонда амортизациялық ақ ша аударымдары кү рделі салымдардан 20% (100% / 5) қ ұ райды:

Ақ паратты автоматтандырылғ ан ө ң деуге шығ ындардың барлығ ы:

3.5-кестеде шығ ын материалдарғ а жә не қ ұ рал-аспаптарғ а шығ ындар келтірілген.

Қ урал-сайманғ а жә не материалғ а шық қ ан шығ ын*

Жоба 3 маманның: жоба жетекшісінің (КО), бағ дарламашының жә не инженер-жү йе технигінің кү ш-жігерімен орындалды.

ЕТҚ (ең бекке ақ ы тө леу қ оры) айына мынаны қ ұ райды:

Автоматтандырылғ ан ақ параттық жү йені жасау барысы шамамен 4 ай алды.

ЕТҚ барлығ ы = (20000+30000+40000)х4=360000 тең ге жылына. Ә леуметтік қ амтамасыз етуге ақ ша аударымдары ЕТҚ -нан 35, 8% қ ұ райды:

Осылайша, автоматтандырылғ ан ақ параттық жү йе қ ұ ру жө ніндегі жобаның калькуляциясын келтіреміз (3.6-кесте):

«Қ ойма жә не сату» ААЖ жасау ү шін, бағ дарламалық бө лікті жасаумен қ оса, оны техникалық жарақ тандыру да қ ажет. Техникалық қ ұ ралдарғ а: дербес компьютер, монитор, пернетақ та, желілік фильтр, тышқ анша жә не принтер жатады. Компьютер жә не оргтехника сатып алуғ а кететін шығ ындар 3.7-кестеде келтірілген.

© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.