ЭкономикалыҚ аҚпараттыҚ міндеттерді автоматтандырылҒан шешу бойынша жобалыҚ шешімдерді негіздеп беру

2.1. Тақ ырыптық саланың бизнес – процестерін модельдеу

Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу: қ оймағ а материалдардың келіп тү суін есепке алуды, материалдардың ө ндіріске орын ауыстыруын есепке алуды, дайын ө німнің сатылуын есепке алуды, сондай-ақ материал жеткізушілермен есеп айырысуларды есепке алуды қ арастырады. Ө з кезегінде, қ оймағ а материалдардың келіп тү суін есепке алудың: материал жеткізушілерді таң дап алу, материалдарғ а тапсырыс жасау, материалдарды қ оймағ а алып келу немесе жеткізетін мү мкіндікті табу секілді бірнеше шағ ын міндеті бар. Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу процесін тармақ талғ ан (ағ аш тә різді) функционалдық модельмен сипаттауғ а болады (2.1-сурет).

«Рустембаев» ЖШС-қ ойма

операцияларын жә не ө нім сатуды

есепке алу жуйесін талдау

Материалдардың Материалдарды «Рустембаев» ЖШС- Материалдар

қ оймағ а келіп ө ндіріске орын дайын ө німді жеткізушілер-

тусуі ауыстыру делдалғ а тиеп мен есеп

жө нелту айырысу

Ө німді Ө нім жасап

жеткізуші шығ арушы

Ө німді

Материалғ а «Рустембаев» ЖШС- тү тынұ шы-

тапсырыс беру ө німді ө ндірістен ғ а сату

қ оймағ а жеткізіп

Материалды беру Нарық тың Аталғ ан ө німге

қ оймағ а жеткіз- коньюнктура- деген қ ә жеттілікті

іп беру сын анық тау анық тау

2.1-сурет. «Рустембаев» ЖШС-қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу жуйесі*

*Ескерту – суретті қ ұ рғ ан автор

Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу процесінің ө зін қ арастырып шығ айық.

Біздің процестің кіріс нысаны бастапқ ыда қ оймағ а, одан кейін ө ндіріске келіп тү сетін материалдар, ал біздің жұ мысымыздың нысаны шығ арылғ ан дайын ө нім болып табылады. 2.2-суретте IDEFO нотациясында процесс блогы бейнеленген.

Нормативтік-қ уқ ық тық қ ужаттар

Материалдар Қ ойма операцияларын жә не Дайын

ө нім сатуды есепке алу ө нім

Жеткізушілер

2.2-сурет.Қ ойма операциясының жә не ө нім сатуды есепке алу барысы*

*Ескерту – суретті қ ұ рғ ан автор

Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алу механизмі келесідей:

1. Материалдардың қ оймағ а келіп тү суі;

2. Материалдарды ө ндіріске орын ауыстыру;

3. Ө нім жасап шығ арушы;

4. Дайын ө німді делдалғ а тиеп-жө нелту;

5. Материалдар жеткізушілермен есеп айырысу;

6. Жаң а материалдарғ а тапсырыс беру.

Кешенге кіретін міндеттерді таң дап алуды негіздеп беру

Қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алуды дұ рыс ұ йымдастыру ү шін келесідей міндеттерді орындау қ ажет:

- материалдардың қ оймағ а келіп тү суін жеткізушілер жә не партиялар қ имасында есепке алу;

- материалдардың кә сіпорын ішінде (қ ойма жә не ө ндіріс арасында) қ озғ алысын есепке алу;

- дайын ө німнің сатылуын есепке алу;

- партиялар жә не жеткізілімдер қ имасында жеткізушілермен есеп айырысуларды есепке алу.

Ә рбір міндетті жеке-жеке қ арастырып шығ айық

Материалдардың қ оймағ а келіп тү суін есепке алу ө те жауапты міндет, мұ нда материалдардың кімнен келіп тү скендігін, материалдардың қ ашан, қ андай бағ а бойынша келіп тү скендігін, материалдардың жарамдылық мерзімін, келіп тү скен материалдар ү шін ақ ы тө леу мерзімін ескеріп отыру керек.

Материалдардың кә сіпорын ішінде қ озғ алысын есепке алу:

- қ андай материалдардың жә не қ андай мө лшерде ө ндіріске берілетіндігін;

- қ оймада жә не ө ндірісте материалдардың қ андай қ алдық тары бар екендігін білу ү шін керек.

Дайын ө німнің сатылуын есепке алу қ андай ө німнің ең жиі ө ндірілетіндігі жә не тиеп-жө нелтілетіндігі, яғ ни ең кө п сұ ранысқ а ие болып отырғ андығ ы туралы мә ліметтер алуғ а мү мкіндік береді.

Материалдар ү шін жеткізушілермен есеп айырысуларды есепке алу шамадан тыс аударылғ ан ақ шалай қ аражаттардан жә не жеткізушілермен берешектің пайда болуынан аулақ болуғ а мү мкіндік береді.

Барлық мә ліметтер базаларын бірың ғ ай кешенге біріктіруге мү мкіндік болмағ андық тан, қ ойма операцияларын жә не ө нім сатуды есепке алуды ұ йымдастыру жө ніндегі барлық міндеттерді орталық тандырылғ ан бухгалтерия орындап отыруғ а тиіс.

2.2 Міндеттер кешенін ақ параттық қ амтамасыз ету жө ніндегі жобалық шешімдерді негіздеп беру

Ақ параттық қ амтамасыз ету (АҚ Е) – ұ йымда айналып отыратын ақ паратты, қ ұ жаттардың бірың ғ ай етілген жү йесін, ақ параттық ағ ындардың схемаларын классификациялаудың жә не кодтаудың бірың ғ ай жү йесінің жиынтығ ы, мә ліметтер базаларын қ ұ ру ә діснамасы. Аталғ ан шағ ын жү йе ақ паратты дер кезінде беруге, басқ арушы шешімдер қ абылдауғ а арналғ ан.

Кө шірме бө лімінің ақ параттық қ амтамасыз етуі аталғ ан нысанның ақ параттық моделі болып келеді.

Автоматтандырылғ ан ақ параттық жү йелердің ақ параттық қ амтамасыз етулері машинадан тыс (адам қ андай да болсын техникалық қ ұ ралдарсыз қ абылдайтын ақ парат) – бұ л техникалық -экономикалық ақ параттың классификаторлар жә не қ ұ жаттар; жә не машина ішіндегі (белгілі бір белгілері бойынша топтастырылғ ан, машинада сақ тағ ыштарғ а жазылғ ан барлық мә ліметтердің жиынтығ ы) ақ параттық қ амтамасыз етуден тұ рады – бұ л бастапқ ы мә ліметтерді ЭЕМ-ғ а енгізуге немесе нә тиже беретін ақ паратты енгізуге/шығ аруғ а арналғ ан макеттер / экрандық ү лгілер.

Материалдық қ ұ ндылық тарды жә не дайын ө німді есепке алудың мә ліметтер базасын ұ йымдастырғ ан кезде мә ліметтер базаларының келесі тү рлерін пайдаланғ ан мақ сатқ а лайық ты.

Негізгі база – бұ л мұ нда ә рбір жазба дә л осы мә ліметтер базасының басқ а жазбаларымен ешқ андай байланысы жоқ ақ паратты сақ тайтын мә ліметтер базасы. Негізгі МБ ө здерінің алаң дары арқ ылы бір бірімен байланысқ а ие бола алмайды. Олар тек байланыс базасы деп аталатын қ осымша базаны бө лу арқ ылы ғ ана байланыста бола алады. Негізгі МБ-нан жазбалар алынып тасталуы, модификациялануы, папкағ а салынуы немесе ретке келтірілуі мү мкін. Жү йедегі негізгі мә ліметтер базаларына бастапқ ы кіріс қ ұ жаттары келіп тү скен кезде толтырылатын базалар жә не қ ұ рамында бастапқ ы шығ ыс қ ұ жаттардың ақ параты бар база жатады.

Бағ ынышты база – бұ л негізгі базаның қ андай да бір жазбасына жататын мә ліметтерді сақ тауғ а мү мкіндік беретін мә ліметтер базасы. Бұ л базаның жазбалары модификациялана жә не алынып тастала алады. Жү йедегі бағ ынышты база тө лем қ ұ жаттарының мә ліметтер базасы болып табылады.

Анық тамалық – бұ л қ ұ рамында басқ а компоненттер бө діп алатын жалпы мә ліметтер бар МБ. Мұ ндай базалар осының бір жерде ө згертілуі ол пайдаланылатын барлық басқ а жерлерде дереу кө рініс табуғ а тиіс болатын ақ паратты сақ тау ү шін қ ызмет етеді. Бұ ғ ан анық тамалық қ а сілтеме жасау арқ ылы қ ол жеткізіледі. Ө згерістер енгізу кезіндегі осындай икемділік анық тамалық қ а жазбалардың жү ру ретін ө згертумен ә рекеттерге, сондай-ақ одан жазбаларды алып тастауғ а жол бермейді. Жү йедегі анық тамалық тарғ а келесі мә ліметтер базалары жатады: номенклатура анық тамалығ ы, жеткізушілердің анық тамалығ ы.

Мә ліметтер базалары арасында байланыстар ұ йымдастыру жазбаларды пайдаланудың белгілі бір ережелерін қ ажет етеді:

· Ә лдебір базадан немесе бағ ынышты базадан жазбаны алып тастағ ан кезде алынып тасталатын жазбағ а жататын, тө менгі дең гейдегі бағ ынышты базалардан барлық жазбалар алынып тасталуғ а тиіс.

· Егер сонда да жазбаны алып тастау қ ажет болса, анық тамалық тан анық тамалық пен байланысты барлық базаларда осы жазбағ а сілтемені алып тастау қ ажет.

· Қ андай да бір базаның қ ұ рылымын толық тырғ ан кезде бағ ынышты базаны осында қ аншама бір типті ақ парат сақ талатын болатындығ ын дә л айтуғ а болмайтын жерде пайдалану керек.

Анық тамалық ақ параттың логикалық байланысты тобын жылдам енгізу ү шін тиімді. Онымен қ оса, ол нысандарды классификациялауғ а арналғ ан жалғ ыз қ ұ рал болып табылады. Сондық тан анық тамалық ты мә ліметтерді қ андай да болсын белгі бойынша топтастыруды қ арастырылып отырғ ан жерде міндетті тү рде пайдалану керек.

Ақ паратты жинау, беру, ө ң деу жә не беру технологиясы жө ніндегі жобалық шешімдерді негіздеп беру

Технологиялық процесті іске асыру ө зіне материалдық қ ұ ндылық тардың келіп тү суін есепке алу, материалдық қ ұ ндылық тарды ө ндіріске орын ауыстыру, дайын ө німді сату, ақ параттық базаны жү ргізу жә не мә ліметтер базаларына тиісті сұ рау салулар бойынша есептер қ ұ ру жө ніндегі жұ мысты қ осады. Операциялар бірың ғ ай алгоритмдік схемағ а бағ ынышты бағ дарламалық тү рде орындалуғ а ие.

Материалдық қ ұ ндылық тардың келіп тү суін есепке алу, материалдық қ ұ ндылық тарды ө ндіріске орын ауыстыру, дайын ө німді сату жө ніндегі есептерді шешу жө ніндегі бағ дарлама барлық жұ мыстар ү шін басқ арушы компонента іске асыратын бір кіріске ие. Бағ дарламамен жұ мыс істеу ақ параттық терезені шығ арудан жә не мә зір жү йесін белсенді етуден басталады.

Ақ парат жинаудың технологиялық процесі бастапқ ы қ ұ жаттардан мә ліметтер базаларына ақ парат енгізу, мә ндердің жол берілетіндігін бақ ылау, оларды бұ ларғ а алдын ала енгізілген мә ліметтері бар анық тамалық тардан таң дап алу арқ ылы мә ліметтердің енгізілуін қ амтамасыз ету болып келеді. Пайдаланушы барлық қ ажетті алаң дарды толтырғ аннан кейін, ААЖ алынғ ан ақ паратты мә ліметтер базасында сақ тайды.

Жү йеде ақ паратты беру қ ұ жаттар тү рінде жә не жергілікті есептеу желісі (ДЭЕМ-де интерактивті режимде) арқ ылы жү ргізіледі. Соң ғ ысы оперативтіліктің артуын қ амтамасыз етеді.

ААЖ-да мә ліметтерді ө ң деу ү шін ө ң деудің пакеттік режимі пайдаланылады. Мә ліметтерді ө ң деудің аталғ ан режимін сипаттай отырып, оғ ан тә н келесі белгілерді атап ө ту керек. Мә ліметтер ағ ынын енгізу енгізудің жергілікті қ ондырғ ыларынан жү зеге асырылады. Режимді орындау ү ш фазаны: процесті дайындауды, орындауды жә не аяқ тауды қ осады. Бұ л ретте бірінші фаза ә рекеттердің жә не бастапқ ы мә ліметтерді енгізудің реттілігін анық тауды қ ажет етеді. Екінші фаза бастапқ ы файлдарды логикалық тү рлендіруді, жұ мыс бабындағ ы файлдарды жасауды жә не ретке келтіруді, ақ паратты ө ң деуді жә не шешімнің нә тижелерін бақ ылауды жү ргізе отырып, шығ ыс мә ліметтерді қ алыптастыруды қ арастырады. Соң ғ ы фазада басып шығ ару орындалады. Бұ л ерекшеліктерді функционалды есептің ө згешелігіне орай қ арастырып шығ у керек. Пакеттік режимді қ олдану оператордың есепті шешу барысына араласуын азайтуғ а мү мкіндік береді, тек мә ліметтерді алдын ала енгізуді қ ажет етеді, пайдаланушының араласуын жә не, осылайша, орындалатын ә рекеттердің реттілігінің ө згеруін болдырмайды. Алайда, осының арқ асында қ атаң кесте бойынша жұ мыс істей бастайтын, жабдық тың толығ ырақ жү ктелуі пайда болады.

Ақ параттың берілуін қ амтамасыз ету осыларды ниет болғ ан кезде қ ағ азда сақ таушығ а басып шығ аруғ а болатын, пайдаланушы анық тайтын критерийлердің жә не ақ параттық базаның негізіндегі қ ұ жаттардың жә не есептердің белгіленген ү лгілері тү рінде жү ргізіледі.

2.3 Міндеттер кешенін бағ дарламалық қ амтамасыз ету бойынша жобалық шешімдерді негіздеп беру

«Бағ дарламалық қ амтамасыз ету» (БҚ Е) шағ ын жү йесі ө зіне компьютерлік бағ дарламалардың, ЭЕМ пайдалану жө ніндегі нұ сқ аулардың жә не сипаттамалардың жиынтығ ын қ осады. Бағ дарламалық қ амтамасыз ету екі кешенге бө лінеді: жалпы (операциялық жү йелер, операциялық қ абық тар, компиляторлар, интерпретаторлар, қ олданбалы бағ дарламаларды жасауғ а арналғ ан бағ дарламалық қ ұ ралдар, мә ліметтер базасын жү йелік басқ ару, желілік бағ дарламалар жә не т.с.) жә не арнайы (функционалдық шағ ын жү йелердің аясындағ ы нақ ты есептер ү шін жасалғ ан қ олданбалы бағ дарламалардың жиынтығ ы жә не бақ ылау мысалдары).

Жалпы жү йелік бағ дарламалық қ амтамасыз етуге пайдаланушылардың кең шең беріне есептелген жә не есептеу процесін ұ йымдастыруғ а жә не жиі кездесіп отыратын ақ паратты ө ң деу есептерін шешуге арналғ ан бағ дарламалар жатады. Олар ЭЕМ-нің функционалдық мү мкіндіктерін кең ейтуге, есептеу жұ мыстарының кезектілігін жоспарлауды автоматтандыруғ а, мә ліметтерді ө ң деу процестерін бақ ылауды жә не басқ аруды жү зеге асыруғ а, сондай-ақ бағ дарлама жасаушылардың жұ мысын автоматтандыруғ а мү мкіндік береді. Бағ дарламалық қ амтамасыз етудің аталғ ан санатына операциялық жү йелерді, есептерді басқ арудың интеграцияланғ ан жү йелерін жатқ ызуғ а болады. Аталғ ан ААЖ жасаудың аясында Windows 7операциялық жү йесін пайдалану жоспарланып отыр.[8]

Windows 7 терезелері ө зінің алдындағ ы WINDOWS 7 жү йесінен ө мірге келді. Microsoft-тың дауыс кө тере жасағ ан мә лімдемелері бойынша, Windows 7— бұ л ол (Microsoft) қ ұ рылғ ан кү ннен бастап ә лдебір нә рсені ө мірде іске асырудың ең маң ыздысы болып отыр. Яғ ни, олар осы кү нге дейін айналысқ анның барлығ ы – тү кке тұ рғ ысыз іс екен. Windows7(6.176 нұ сқ а) 2009 жылы дү ниеге келді. Осы уақ ыт (ү ш жыл) ішінде олар барлық нә рселерді талдап шық ты, пайдаланушылардың жә не осы жү йемен кү ресу барысындағ ы ө з тә жірибесін ескерді міне, енді, барлығ ы тамаша болады. Олай болмасына кім кепіл! Шындығ ына келгенде, «велосипед» ойлап табылмады да. Бар болғ аны Windows8 бар болғ аны аздап ө згеше жасалды жә не жетілдірілді. Осы қ ам-қ арекеттің, істің нә тижесінде жү йе WINDOWS 8-пен салыстырғ анда одан бетер жетілген, сенімді жә не қ орғ алғ ан болып шығ уғ а тиіс. Ө зінің ізашарынан ө згешелігі, енді терезелері Plug and Play (PnP) секілді ізденістерге жә не жұ мыс істеп тұ рғ ан кезде жаман емес қ оректендіруді басқ аруғ а ие болып отыр.

Ядро

Операциялық жү йенің жетілгендігі кө птеген факторларғ а байланысты. Мысалғ а, жү йе тек жақ сы жү ктеліп қ ана қ оймай, ә ртү рлі қ осымшаларды еш кідіріссіз жү ктеуге жә не олардың барлығ ымен дұ рыс жұ мыс істеуге тиіс. OS ө те сенімді болуы, іркіліс таппауы жә не тө тенше жағ дайдан кейін қ алпына келуі, бірақ қ осымшаларды тиімсіз пайдалануы мү мкін, жә не сонда қ осымшалар OS ү шін масыл бола бастауы мү мкін (егер олар нашар жұ мыс істесе, олармен жұ мыс істеудің несіне керегі бар). Microsoft алдында тұ рғ ан ө зге бір міндет – бұ л сала соң ғ ы кездері біздің ө мірімізге уақ ыт ө ткен сайын кө бірек еніп отырғ андық тан, бұ л мә ліметтер базаларымен тиімді жұ мыс істеу. Енді WINDOWS 7-тен ө згешелігі, Windows 7мү лдем басқ аша болып отыр.

Біріншіден, ол WINDOWS 7-пен салыстырғ анда, қ осымшаларғ а бұ рын-соң ды болып кө рмеген жады кө лемдерін береді. Бірақ, жадының ү лкен кө лемі қ осымшалардың жұ мыс істеуінің тиімділігіне қ алайша ә серін тигізе алады? Қ осымшалардың кө пшілігі жақ сы жұ мыс істеу ү шін қ ұ рамында ақ параттың ү лкен кө лемдері бар мә ліметтерді (серванттардың мә ліметтер базаларын) жылдам ө ң деуге тиіс. Жадымен салыстырғ анда, қ атты дискілер салыстырмалы тү рде баяу қ ондырғ ылар болып есептелетіндіктен, дә л сол мә ліметтер базаларын жадыда сақ тағ ан жә не осы жерден есептеген анағ ұ рлым жақ сырақ. Енді Windows 7-ды жетілдіру мә ліметтердің ө те ү лкен кө лемдерін анағ ұ рлым жақ сырақ басқ арудан тұ рады. Сө з AWE (Adress Windowing Extensions) туралы болып отыр. AWE осыларды Microsoft ө з кезегінде жадыны бө ліп кө рсету жә не тазарту ү шін, сондай-ақ қ айта бағ ыттау жә не терезелер ү шін пайдаланатын тө рт API-ден тұ рады.[15]

Мысалғ а, 4 Мб бастап жү йе, ө зінің кэшіне жадының ү лкен кө лемдерін бө ле отырып, мә ліметтер базасының бағ дарламасымен ө те жақ сы операция жү ргізе алады. Ол кэште мә ліметтерді ө ң деген кезде бұ ларғ а жү гінетін терезелер жасайды. Ө з жұ мысын аяқ тағ ан кезде қ осымша барлық жасалғ ан терезелерді жабады.

Microsoft-тың тү пкі ойластырылулары бойынша, API AWЕ-мен Windows 7-ң барлық версиялары жарақ тандырылуғ а тиіс. Интел барлық операциялық жү йелерге жә не қ осымшаларғ а тіптен қ осымшалар 32 бит виртуалды адресацияны пайдалануын жалғ астырғ ан кү ннің ө зінде 32 разрядты (яғ ни 4Гб) физикалық жадыдан жоғ арырақ жадығ а кіруді алуғ а мү мкіндік бертін механизмді, PAE (Physical Memory Extensions) қ олдайтын х386 процессорларды жә не аналық карточкаларды шығ арды. PAE 64 Гб дейінгі жадыны қ олдау ү шін 36 бит адрестеуді орындайды. Демек, Microsoft API AWE пайдалана отырып, WINDOWS 7 кэште сақ талынып отырғ ан, мә ліметтер базаларынан 16 есе асып тү сетін мә ліметтер базаларын пайдалана алады. Сонымен, API AWE Windows 7-ның барлық версияларында (яғ ни Windows 7Professional, Server, Advanced Server жә не Datacenter) болуғ а тиіс. Қ алай болғ анда да, Windows 7 жә не Windows 7Server 4Гб, Windows 7AS 8Гб жә не Data Senter 64 Гб дейін физикалық жады шегіне ие.

Екіншіден, жетілдірулердің мультипроцессорлық қ а қ атысы бар. Job деген атауын алғ ан жаң а ядро қ осымшалардың бір немесе бірнеше процестерін немесе ә кімші кө рсеткен бір немесе бірнеше процестерді ө ң дей алады. Сө з осының ретке келтірулері ө зінің API-ымен ө згертілуі мү мкін арнайы қ озғ алтқ ыш туралы болып отыр. Бұ л API жұ мыс істеп тұ рғ ан бағ дарламағ а ол жабылғ анғ а дейін Job-қ а бө лінетін CPU уақ ытты шектеуге, Job процестерін процессорлар арасында қ айта бө луге немесе Job есептерінің орындалуының басым бағ ыттылығ ын бақ ылап отыруғ а мү мкіндік береді. Мұ нда біз Job-тың мә ліметтерді ө ң деу реттілігі тұ рғ ысынан жетілдірілгендігін кө ре аламыз. Бұ л ретте процестер ө ң деуге айтарлық тай кө п уақ ыт алып отыруы мү мкін. Жалпы алғ анда, Windows 7ядросы есептеулерді жылдамдатпайды, ол жай ғ ана жү йенің ә зірге іске қ осылмағ ан ресурстарын арттыра алады.

Ү шіншіден, WINDOWS 8-пен салыстырғ анда, Windows 7жетілдіру операциялық жү йемен басқ а процессорғ а кө шкенге дейінгімен салыстырғ анда бір процессордың threads (тізбек) жұ мысына қ атысқ андығ ымен байланысты болды. Windows 7 олар WINDOWS8 қ арағ анда қ ысқ арақ, ад олар неғ ұ рлым қ ысқ арақ болса, соғ ұ рлым кө бірек уақ ыт ү немделеді. Осының барлығ ы, ақ ыр нә тижесінде, енді ә рбір нақ ты жағ дайда қ осымшаларғ а қ андай да болсын қ осымшаларды ө зі бө ліп бере алатын ә кімшінің жұ мысын жылдамдатады.

Microsoft сондай-ақ SMP жақ сарту мақ сатында Windows 7 қ айта қ арастырып шық ты. Операционные жү йелер мә ліметтергне тек бір процессор жү гіне алуы ү шін spinlock’s-ті (айналып отырғ ан қ ұ лыпты) пайдалануғ а тиіс. Мысалғ а, Windows 7процессор рұ қ сат еткен оқ улардың реттілігін кө рсету ү шін мә ліметтер базасымен жұ мыс істейді. Егер екі процессор бір мезгілде мә ліметтер базасын ө згерте бастаса, онда бұ л мә ліметтердің ық тимал жалғ ан етілуіне (жү йенің бү лінуіне) алып келуі мү мкін. Windows 7ядросы ө зінің жұ мысында мә ліметтер базаларының қ ұ рылымын қ орғ ау ү шін ондағ ан қ ұ лыптарды пайдаланады. Бұ л жерде сө з «кезектегі қ ұ лыптар» деп аталатын, жетілдірілген қ ұ лыптар туралы болып отыр. Олар WINDOWS 7 пайдаланылатын жетілдіріле тү скен «стандартты қ ұ лыптар» болып келеді. Ә сіресе бұ л жү йеге тағ ы бір процессор қ осылатын жә не олардың кезектілігіне қ атысты процессорлар арасындағ ы ешқ андай былық болмайтын кезде тиімді жұ мыс істейді.[16]

Қ ауіпсіздікті жетілдіру

Microsoft қ ауіпсіздік жү йесін жетілдірді! Шындығ ына келгенде, мұ ның кезінде барлық тек сө здер ғ ана қ осылғ ан, ә кімшіге жә не бағ дарламашыларғ а басқ аруды жең ілірек ететін кейбір қ осымшалармен WINDOWS 7-тен қ ауіпсіздік жү йесі алынғ ан болатын.

Бірінщіден, бұ л сабақ тас болып табылатын қ ауіпсіздік. WINDOWS 7-те кез келген нысан, мысалғ а файл, ө зінің жасалуы кезінде қ ауіпсіздіктің барлық директорияларын, мысалғ а, ө зі орналасқ ан директорияның барлық директорияларын мирасқ орлық қ а алады. Бірақ, директорияның қ андай да болсын қ асиеттері ө згерген кезде, еншілес нысан директорияның барлық қ асиеттерін мирасқ орлық қ а алмайды, бұ л ө те қ олайсыз. Мирасқ орлық пен берілетін қ ауіпсіздік болса мирасқ орлық тың параметрлерін кө рсетуге мү мкіндік береді. Сонымен, егер біз «ата-анасының» параметрлерін ө згертетін болсақ, онда мұ нымен бірге біз оның еншілес ныснының нені мирасқ ор ететіндігін (оның барлық қ асиеттерді мұ рағ а алу керектігін немесе керек еместігін) кө рсете аламыз жә не енді директорияның қ ауіпсіздік қ асиеттері ө згерген кезде файл да, егер Сіз осыны шынында да қ ажет етсең із, оның барлық қ асиеттерін мұ рағ а алатын болады.

Windows 7қ ауіпсіздік шағ ын жү йесінің тағ ы бір жақ сартылғ ан жері – бұ л AD нысандарына қ ауіпсіздік параметрлерінің қ осылуы, ол пайдаланушығ а ө з кезегінде AD нысандарының шағ ын жү йелері болып табылатын қ асиеттердің қ ауісіздігін ө те дә л бақ ылап отыруғ а мү мкіндік береді. GUID (Globaly Unique ID) нысандарғ а белгіленген қ ауіпсіздіктің шағ ын нысандарын жә не параметрлерін идентификациялайды, сондай-ақ шағ ын нысандарды анық тай отырып, GUID анық тайды.

WINDOWS 7 жә не Windows 7 шағ ын жү йелері пароль бойынша ену мү мкіндігін ашады. Job-та енудің жаң а тү рі – шектеулі ену пайдаланылады. Job орындайтын есептердің, міндеттердің кө пшілігі интерактивті емес. Дә л осығ ан байланысты шектеулі ену жағ дайында Job-ты пайдаланғ ан жақ сырақ. Басқ аша айтқ анда, жұ мыс істеп тұ рғ ан қ осымшалар жү йенің қ алғ ан ресурстарына ену мү мкіндігіне ие емес. Олар жұ мыс істеуін жалғ астырады, бірақ енуден қ орғ алғ ан ө зге қ осымшаларғ а рұ қ сатсыз ене алмайды. Бұ л жағ дайда Job, мысалғ а, егер басқ а қ осымшалар жұ мыс істеуін жалғ астырып отырса, жү йені қ айта жү йтей алмайды, рұ қ сатсыз енуден қ орғ алғ ан файлдардың бө лігіне ену мү мкіндігін алмайды жә не Registre бө ліміне ө згерістер (басқ а бағ дарламалардың жұ мысқ а қ абілеттілігіне қ атысты ө згерістер) енгізе алмайды.

Microsoft Windows 7-ның дә л сол қ ауіпсіздік шең берінде басқ а операциялық жү йелермен, UNIX жә не NetWare секілді жү йелермен ө зара ә рекеттесуін де жақ сартты. Шынында да, Windows 7қ ауіпсіздік жү йесі дә л осы тә різдес басқ а жү йелерден, ә сіресе нысандарғ а ену тү рлері бойынша қ атты ерекшеленеді. Мысалғ а, Windows 7-ның бір мезгілде мә ліметтерге енудің негізгі екі тү ріне (Reading жә не Writing) жә не арнайы енуд типтеріне (List Directory жә не Create Directory Entry) ие болып отыр. Міне, осының барлығ ы Windows 7-ғ а мә ліметтердің басқ а жү йелерінің басқ а операциялық жү йелер белгілеген қ ауіпсіздігіне енуге қ атты кедергісін келтіреді. Осы мә селені шешу ү шін Microsoft Windows 7-ғ а басқ а жү йелермен ө зара ә рекеттесуге мү мкіндік беретін жаң а ө нертабысты енгізді. Енді қ ауіпсіздіктің бұ л жаң а жү йесі осы жаң ашылдық ты аудармашы ретінде пайдалануғ а жә не тек Windows 7-да ғ ана тү сінікті тілден ену қ ұ қ ығ ын басқ а операциялық жү йелерге тү сінікті тілге кө шіруге мү мкіндік береді. Windows 7-дағ ы қ осымшалар, ө з кезегінде, енді басқ а нысндардың қ ауіпсіздігін бақ ылап отыруғ а мү мкіндей жасайды.[17]

«Кө шірме» блогының қ ызметкерлері ү лкен ақ парат ағ ынымен тиімді жұ мыс жасай алуы ү шін, мә ліметтер базасы келесі талаптарғ а жауап беруге тиіс:

· ө зекті жә не рас ақ параттың ү лкен кө лемдерін сақ тау;

· пайдаланушылардың МБ-на жү гінулерінің оң айлығ ы;

· МБ-на ө згерістер енгізу, оны алып тастау, сорттау жә не МБ-мен басқ а манипуляциялар жасау мү мкіндігі;

· ақ паратты белгілердің ә р алуан топтары бойынша іздестіру;

· тақ ырыптық облыстар ө згерген кезде МБ-ғ ы мә ліметтерді кең ейту жә не қ айта қ ұ ру мү мкіндігі.

MS Access қ азіргі кезде мә ліметтер базаларын басқ арудың ү стелдегі бағ дарламалық қ ұ ралдарының ең танымалдарының бірі болып табылады. Осындай танымалдық тың себептерінің арасынан мыналарды атап кө рсету керек:

· біліктілігі ә ртү рлі пайдаланушылармен жұ мыс істеуге есептелген интерфейстің ә мбебаптығ ының жә не ойластырылғ андығ ының жоғ ары дә режесі. Жекелей алғ анда, қ ұ растыру режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді жә не шұ ғ ыл кө шуге мү мкіндік беретін, мә ліметтер базаларының нысандарын басқ ару жү йесі іске асырылғ ан;

· Microsoft Office қ ұ рамына кіретін бағ дарламалық ө німдермен, сондай-ақ OLE технологиясын қ олдайтын кез келген бағ дарламалық ө німдермен бірігудің терең дамытылғ ан мү мкіндіктері;

· жасап шығ арудың визуалды қ ұ ралдарының бай жинағ ы.

MS Access-тің осындай кең таралуының елеулі себебі Microsoft фирмасы жү зеге асырып отырғ ан қ уатты жарнамалық қ олдау до болып табылып отырғ андығ ын атап кетпеуге де болмайды. Аталғ ан ө німді жасап шығ ару барысында нарық қ а оның ә ртү рлі версиялары жеткізіліп отырды. Ең танымалдары (біршама мағ ынада кезең дік) болып Ассеss 2.0, Ассеss 7.6 табылды (ол алғ аш рет MS Office 2007 бағ дарламалық кешенінің қ ұ рамына енгізілген болатын). Кейініректе Ассеss 2007 (NS Office 2007 қ ұ рамында) жә не Ассеss 2007(МS Office 2007 қ ұ рамында) версиялары пайда болды.

Жаң адан жұ мыс істеп отырғ ан пайдаланушылар ү шін Ассеss-пен жұ мыс істеуді жең ілдететін маң ызды қ ұ рал шеберлер – шын мә ніндегі диалог режимінде мә ліметтер базасының нысандарын жасауғ а арналғ ан арнайы бағ дарламалық ретке келтірулер болып табылады. Тә жірибемсі бар жә не алғ а жылжығ ан пайдаланушылар ү шін констуктор режимінде мә ліметтер базасын жү йелік басқ ару ресурстарын жә не мү мкіндіктерін икемдірек басқ ару мү мкіндіктері бар болып отыр.[18]

Ассеss мә ліметтер базаларын басқ ару жү йесінің спецификалық ерекшелігі бір мә ліметтер базасына жататын бү кіл ақ параттың бірың ғ ай файлда сақ талатындығ ы болып табылады. Мұ ндай файл *.mdb кең ейтілуіне ие. Аталғ ан шешім, ә детте, кә сіпқ ой емес пайдаланушылар ү шін ың ғ айлы болып келеді, ө йткені біор жұ мыс орнынан екінші жұ мыс орнына кө шірілген кезде қ рапайымдық ты қ амтамасыз етеді. Мә ліметтерді mbd-формат аясында бағ дарлама ішінде ұ йымдастыру версиядан версияғ а кө шкен сайын ө згеріп отырды, бірақ Microsoft фирмасы олардың тө меннен жоғ арығ а ү йлесімділігін қ олдап отырды, яғ ни Access-тің ертеректегі версияларының форматындағ ы мә ліметтер базалары кейініректе пайда болғ ан версияларда пайдаланылатын форматтарғ а конверттелуі (кө шірілуі) мү мкін.

Access қ ұ ралдарымен белгілі бір функциялардың орындалуы белгілі бір оқ иғ алармен (тышқ анның шертілуі, клавишаның басылуы жә не т.с.) байланыстырылатын, нысандық -оқ иғ алық басқ арудың элементтері бар мә зірге бағ дар алғ ан интерфейстті іске асыруғ а болады.

Жобаланып отырғ ан АЖО тиімді болуы ү шін, жү йені жасаудың кедесідей принциптерін сақ тау қ ажет:

· Жү йелілік

· Икемділік

· Орнық тылық

· Тиімділік

Жү йелілік принципіне сә йкес, АЖО-н осылардың қ ұ рылымы функционалдық атқ аратын міндетімен анық талатын жү йелер ретінде қ арастыру керек.

Икемділік принципі жү йелердің барлық шағ ын жү йелердің қ ұ рылуының модульдылығ ының жә не оның элементтерінің стандартталуының арқ асында ық тимал қ айта қ ұ руларғ а бейімділігін білдіреді.

Орнық тылық принципі АЖО жү йесінің негізгі функцияларын оғ ан сыртқ ы жә не ішкі қ оздырушы факторлардың ә серт етуіне байланыссыз орындауғ а тиісті екендігінен тұ рады. Бұ л оның жекелеген бө ліктеріндегі ретсіздіктердің жылдам жойыла алатын, ал жү йенің жұ мысқ а қ абілеттілігінің жылдам қ алпына келет алатын болуын білдіреді.

АЖО тиімділігін жү йені жасауғ а жә не пайдалануғ а жатқ ызылғ ан, жоғ арыда кө рсетілген жобалардың іске асырылуының дең гейінің интегралдық кө рсеткіші ретінде қ арастыру керек.

АЖО жұ мыс істеуі функцияларды жә не кү ш тү сулерді адам мен ақ паратты ө ң деудің осының ядросы компьютер болып табылатын машиналық қ ұ ралдары арасында дұ рыс бө лінуі жағ дайында ниет етілген ә сер беруі мү мкін.

Міндеттердің аталғ ан кешенін шешу ү шін есептеу техникасын пайдалану жә не АЖО қ ұ ру қ ажеттігін негіздеп беру

Соң ғ ы жиырма жыл ішінде адамның тіршілік ә рекетінің барлық салаларында: экономикалық, қ аржылық, саяси, рухани салаларындағ ы ақ параттың кө лемі жә не айналымы айтарлық тай арта тү сті. Жә не білімдерді жинақ тау, ө ң деу жә не пайдалану процесі ү немі жылдамдап отыр. Ғ алымдар ә рбір он жыл ішінде ақ параттың кө лемі екі есе артып отыр деп тұ жырымдайды. Осығ ан байланысты жинақ талғ ан мә ліметтерді тиімді сақ тауғ а, ө ң деуге жә не бө луге мү мкіндік беретін автоматты қ ұ ралдарды пайдалану қ ажеттігі туындайды.

Қ азіргі кезде барлық кә сіпорындар даму келшектерін жасап шығ арумен, шаруашылық жү ргізудің ә р алуан тү рлерін пайдалануды кешенді бағ алаумен, шұ ғ ыл басқ арушылық шешімдерді дер кезінде жасап шығ арумен байланысты аналитикалық жұ мыстарды кең ейте тү суге деген кезек кү ттірмес қ ажеттілікті бастан кешіріп отыр.

Аталғ ан жағ дайда экономикалық ақ паратты ө ң деудің ААЖ негізгі міндеті – кө ріп отырғ анымыздай, кө шірме жасау блогының жұ мыс істеуі ө те ү лкен қ ұ жаттық жә не ақ параттық ағ ынмен байланысты болып отырғ анындай, бухгатердің негізгі жұ мысын орындауының тиімділігін арттыру. Онымен қ оса, ААЖ шешімдер қ абылдануының шұ ғ ылдығ ын жақ сартурғ а, ең бек ө німділігін арттыруғ а, ақ паратты ө ң деудің процесін автоматтандырудың кө мегімен есептеу қ ателерінің санын тө мендетуге, ақ паратты тиімді жә не қ ауіпсіз сақ тауғ а жә не енуге ық пал етуге міндетті.[19]

ААЖ мақ саты қ ойма операцияларын жә не ө німнің сатылуын есепке алу жө ніндегі ақ паратты тиімді сақ тауғ а, ө ң деуге, талдауғ а жә не пайдалануғ а мү мкіндік жасайтын бірың ғ ай ақ парат желісін жасау болып табылады.

Ө ндірістік процесті шұ ғ ыл басқ аруды автоматтандыру айнымалы жә не тұ рақ ты ақ параттың қ ұ рамын мұ қ ият пысық тауды қ ажет етеді.

«Рустембаев» ЖШС-да процестерді басқ аруды автоматтандыру оның шұ ғ ылдылығ ын жә не тиімділігін арттырады.

Кү рделі ақ параттық жү йені басқ ару процесінің ажырамастай бө лігін есептеу техникасының қ ұ рамын анық тау, олардың сипаттамаларын анық тауң секіді басты мә селелердің шешімі қ ұ райды: ы.

Техникалық қ ұ ралдарды таң даудың критерийлері:

• жү йенің жұ мыс істеуінің сенімділігі;

• жү йенің функционалдық толық тығ ы;

• жылдам ә рекеттілік;

• аппараттық қ ұ ралдардың, қ олданбалы жү йелердің, жү йені сү йемелдеудің, жү йені дамытудың қ ұ нына кететін шығ ындарды минималдандыру болып табылады.

Экономикалық міндеттердің қ арастырылып отырғ ан кешенін шешуге арналғ ан ДЭЕМ қ ұ рамы жә не негізгі сипаттамалары 2.3-кестеде келтірілген.

2.3-кесте

Техникалық сипаттама*