КІРІСПЕ 6 страница

Ұ йым қ олма – қ ол ақ шамен банктегі шотына салынатын ө ткізуден тү скен тү сім, депонирленген жалақ ы жә не басқ а да сомаларды ө зінің шотына қ абылдау ү шін шотқ а қ олма – қ ол ақ ша салуғ а хабарламаны толтырады. Онда есеп айырысу шотының нө мірі, жарнаның сомасы мен мерзімі қ ойылады. Хабарлама сиямен бір дана етіп жазылады. Ақ шаны тапсырғ аннан кейін кассирге банк қ абылдағ ан ақ шаны растайтын тү біртек беріледі, ол кассалық шығ ыс ордеріне қ оса тіркеледі.

Ұ йымның тө лем тапсырмасы негізінде банк тө леушінің есеп айырысу шотынан ақ ша қ аражаттарын алып, яғ ни есептен шығ арып, алушының есеп айырысу шотына аударады. Бұ л тө леушінің банкке бұ йрығ ымен жү зеге асады. Тө лем тапсырмасын ұ йым тауарлы – материалдық қ ұ ндылық тар, орындалғ ан жұ мыстар мен кө рсетілген қ ызметтер ү шін есеп айырысулар кезіндегі сондай – ақ тауарлар мен қ ызметтерге алдын ала тө лем жасау, аванспен тө леу кезінде пайдаланылады. Тө лем тапсырмасы ұ йымның есеп шотында ақ ша қ аражаттары бар болғ ан да ғ ана орындалады.

Ұ йым орындалғ ан жұ мыс, ө ткізген ө нім, кө рсетілген қ ызметі ү шін ақ шасын алуғ а тө лемдік талап – тапсырмасын жазып, ө зінің қ ызмет кө рсететін банкісіне инкассоғ а ө ткізеді. Бұ л қ ұ жатты қ ызмет кө рсетуші банк тө леуге тиіс ұ йымның банкісіне жібереді. Тө леуші оны ү ш кү н ішінде акцепке алуғ а немесе бас тартуғ а міндетті. Талап тапсырмасы босатылғ ан тауарлы – материалдық қ ұ ндылық тар, кө рсетілген қ ызмет ү шін есеп айырысулар кезінде қ олданылады.

«VIP-ГТ» ЖШС – де есеп айырысу шоты бойынша операциялар есебі ү шін 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша» шоты арналғ ан. Шоттың дебеті бойынша Ұ лттық валютадағ ы ақ ша қ аражаттарының есеп айырысу шотына тү суі, ал кредиті бойынша есеп айырысу шотынан қ аражаттардың жұ мсалуы кө рсетіледі.

Есеп айырысу шоты бойынша жазулардың негізі – банк кө шірмесі болып табылады. Ұ йымның ақ шалай қ аражаттарын сақ тай отырып, банк ө зін оның борышкері санайды, сондық тан ақ шаның қ алдығ ы мен олардың тү суін шоттың кредиті бойынша, ал есептен шығ арылуын дебеті бойынша кө рсетеді.

Кү н сайын немесе ұ йымдағ ы арадағ ы келісім шарқ а сә йкес белгіленген мерзімде банк оның есеп айырысу шотынан кө шірме қ ағ азын беріп отырады. Оғ ан айғ ақ ретінде банк кө шірме қ ағ азғ а есеп айырысу шотына ақ шаны тіркеу жә не есептен шығ ару ү шін негіз болғ ан анық тамалық қ ұ жаттарды қ оса салады. Кө шірме қ ағ азда есеп айырысу шотындағ ы бастапқ ы жә не соң ғ ы қ алдық операциялар сомасы кө рсетіледі. Бухгалтерия кө шірмеде кө рсетілген сомалардың дұ рыстығ ын тексеріп, қ ате кеткен жағ дайда банкке оны хабарлайды. Келіспеушілік сомасы кө шірмені алғ аннан бастап он кү н ішінде қ абылданады. Банк кө шірмесі тексерілген кезде сомалардың қ асына корреспонденцияланатын шоттың нө мірі қ ойылады.

Кө шірме қ ағ аздар ө ң деліп болғ аннан кейін, оның мә ліметтері шаруашылық операцияларын тіркеу журналына, одан тікелей журнал – ордерлерге тү сіріледі.

Ұ йымғ а кө рсетілген банк қ ызметтері ү шін банк аударым жасалғ ан соманың 1 пайызы мө лшерінде комиссиондық пайыз ұ стайды. Оны мемориалдық ордерде кө рсетіп ұ йымғ а ұ сынады.

Кө шірме қ ағ аз жә не есеп айырысу қ ұ жаттарының кө шірмелерін алғ аннан кейін ұ йымның есеп айырысу шоты бойынша операциялардың заң дылығ ын тексеру кезінде қ ате тіркелген сомалар анық талса, онда бұ л тіркелген сома 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша» шотының дебеті жә не 3210 «басқ адай кредиторлық қ арыздар» шотының кредиті бойынша, ал қ ате есептен шығ арылғ ан сома 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша» шотының кредиті жә не 1430 «Басқ адай дебиторлық қ арыздар» шотының дебеті бойынша кө рсетіледі. Кейінгі кө шірме қ ағ азда банк тү зету енгізіп, ал бухгалтерлік есепте қ арыз есептен шығ арылады.

Ұ йымда есеп айырысу шоты бойынша операциялар алғ ашқ ы қ ұ жаттарда тіркеліп, 1040 шоттың кредиті бойынша жү ргізілетін №2 журнал – ордерге жә не шоттың дебеті бойынша жү ргізіліп, оғ ан қ оса тіркелетін ведомоске тү сіріледі. Бұ л регистрлерге жазулар банктерден кө шірме қ ағ аздардың келіп тү суіне қ арай жү ргізіледі. Жазу кезінде шоттар корреспонденциялары бірдей сомалар бекітіледі. Ай соң ында осы регистрлердегі қ алдық шығ арылып, одан ә рі бас кітапқ а апарылады.

Есеп айырысу шотының жабылуы ұ йым тө рағ асының арызы бойынша жү зеге асырылады:

- ұ йым қ ызметінің сипаты ө згерген жағ дайда;

- ұ йымды қ ұ рғ ан органның шешімі бойынша;

- шотта ү ш ай ішінде жазулар болмағ ан жағ дайда.

Кесте 10 – Есеп айырысу шотындағ ы ақ шалар шоты бойынша жү ргізілетін операциялар

Кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының синтетикалық жә не талдау есебі Кә сіпорындар банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының есебі " Банктегі арнайы шоттардағ ы ақ ша қ аражаттары " деген бө лімшесінің шоттарында жү реді. Олардың қ атарына келесі шоттар кіреді:

1060 " Ө зге ақ ша қ аражаты" шоты. Бұ л шотта аккредитивтегі ақ ша қ аржыларының қ озғ алысы есепке алынады. Аккредитив – клиенттің тапсыруымен ө зі келісімге отырғ ан контрагенттің пайдасына берілген банкісінің сө зсіз орындалуы тиісті міндеттемесі. Ол бойынша аккредитив ашқ ан банк (банк эмитент) жабдық таушыларғ а тө лем жасай алады немесе осындай тө лемдерді олар аккредитивке кө зделген қ ұ жаттарды ұ сынғ ан жағ дайда басқ а банкілердің жү зеге асыруына ө кілеттік бере алады.

Аккредитивтің келесі тү рлері ашылады:

- Жабылатын (депоненттелген); қ айтарып алынатын немесе қ айтпайтын; дә лелденген жә не трансферабельдік (аудармалы) болып бө лінеді.

- Жабылатын (депоненттелген) аккредитивті ашқ ан кезде банк-эмитент орындаушы банкке аккредитивтің сомасына тең ақ ша сомасын (жабылатын) оның билігіне беріп, ал ол ө зінің міндеттемесінің ә рекет ету мерзімінде осы ақ шаны мү мкіндігінше аккредитив бойынша тө лем жасау ү шін пайдаланатын жағ даймен келіседі.

- Қ айтарып алынатын аккредитивті банк-эмитент бенефициармен алдын-ала келіспей-ақ (мысалғ а, келісім-щартта қ аралғ ан жағ дайды сақ тамағ ан жағ дайда) жоюы немесе ө згертуі туралы жағ дайды тө леуші тек банк-эмитент арқ ылы бенефициарғ а бере алады. Бірақ ө згерту мен жоюдың алдында орындаушы банк, аккредитив жағ дайына сә йкес, бенефициар қ ойғ ан жә не бенефициар банкісі қ абылдағ ан қ ұ жаттарды тө леуге міндетті.

- Қ айтпайтын (немесе қ айтарып алынбайтын) аккредитивте банк-эмитенттің барлық жағ дайын орындағ ан кезде аккредитив бойынша тө лем жасауды қ атаң тү рде ө з міндетіне алады. Қ айтпайтын аккредитив бенефициардың келісімінсіз ө згертуге немесе жоюғ а жатпайды.

Бенефициар аккредитивтің пайдалануын ө з мерзімінен бұ рын тоқ тата алады, егер де бұ ндай жағ дай шартта қ аралса.

Дә лелденген аккредитив – бұ л банк-эмитент болып саналмайтын басқ а орындаушы банктердің қ осымша кепілдігі бар болса ғ ана жү зеге асатын аккредитив.

Трансферабельдік (аударма) аккредитив – бұ л бенефициардың ө зінен басқ а (екінші бенефициар болып саналатын) бірнеше тұ лғ аның немесе аккредитивті толық немесе ішінара пайдаланатын мү мкіндігін қ арастыратын аккредитив.

Аккредитив тек бір ғ ана бенефициармен есеп айырысуғ а арнаулы мү мкін. Аккредитив бойынша есеп айырысу тә ртібі жә не оның мерзімі бенефициар мен тө леушінің арасындағ ы келісім-шартта белгіленеді. Сондай-ақ келісімнің ішінде: банк-эмитенттің атауы, аккредитивтің тү рі жә не оны пайдалану тә сілі, аккредитивтің ашылғ аны жө нінде жабдық таушыны хабардар ету тә сілі, аккредитив бойынша қ аржы алу ү шін бенефициар ұ сынғ ан қ ұ жаттардың толық тізімі жә не нақ ты сипаттары, тауарларды тиегеннен кейін қ ұ жаттарды ұ сыну мерзімі, оларды рә сімдеуге қ ойылатын талаптар, басқ а қ ажетті қ ұ жаттар мен шарттары болуы қ ажет.

Егер аккредитив қ ысқ а мерзімге берілген немесе ұ зақ мерзімге берілген несиелердің есебінен ұ сынылғ ан болса 3010 " Қ ысқ а мерзімді банктік қ арыздар" шотында, ал егер аккредитив есеп айырысу шотынан ұ сынылғ ан болса 1030 " Ағ ымдағ ы банктік шоттардағ ы ақ ша қ аражаттары" шотында аккредитивтің ашылуы мү мкін, ол кезде жоғ арыдағ ы шоттар (1030) кредиттеледі де 1060 " Ө зге ақ ша қ аражаты" шоты дебеттеледі.

Аккредитивтің мерзімінің ө туіне байланысты жабдық таушығ а қ ызмет кө рсететін банктегі аккредитив жабылады. Аккредитивтің жабылғ аны жө нінде атқ арушы банк-эмитенті хабар етеді. Жабдық таушығ а қ ызмет кө рсететін банке пайдаланылмағ ан сомалар оның кө рсетуімен қ аржылар алынғ ан шотқ а қ айтадан аударылады; сатып алушының ө зімен тұ тастай немесе бө лшектеп кері қ айтарылғ ан аккредитивтің сомаларына банк-эмитенттен мә лімдеме келіп тү скен кү ні кемітіледі.

Аккредитивтің жабылғ аны жө нінде банк-эмитентке хабарлама жіберіледі.

1060" Ө зге ақ ша қ аражаты " шоты бойынша есеп айырысу чек кітапшаларындағ ы чектер арқ ылы есепке алынады.

Чек – бұ л ө зінің шот есебінен қ аражатты алушының (чек ұ стаушы) шотына белгілі бір соманы аудару жө ніндегі арнаулы қ ағ азғ а (бланкке) толтырғ ан клиенттің (чек берушінің) ө зіне қ ызмет кө рсететін банкке берген жазбаша тапсырмасы.

1060" Ө зге ақ ша қ аражаты" шотында айрық ша сақ тауды талап ететін қ аражаттар есепке алынады. Бұ лар ү кіметтің жә рдемі ретінде алынғ ан қ аражат, жергілікті бюджеттен мақ сатты қ аржыландыру, мектепке дейінгі балалар мекемелерін қ аржыландыратын кә сіподақ жә не басқ а да ұ йымдардың қ аражаты, мә дени-ағ арту мекемелерінің, демалыс лагерьлері, ата-аналардың балаларын балалар мекемесінде ұ стауғ а жұ мсайтын қ аражаттары, кә сіпорынның ө тініші бойынша жеке шоттан кү рделі қ аржыны қ аржыландыруғ а шоғ ырландыратын жә не жұ мсалатын қ аражаттар.

1050 " Жинақ шоттардағ ы ақ ша қ аражаттары " шотында субъектінің қ ұ рамына кіретін филиалдардың, қ ұ рылымдық бірліктердің ақ ша қ аражаттары кө рініс табады, онда ағ ымдағ ы шығ ыстарын (ең бек ақ ы, кейбір шаруашылық шығ ыстары, іс сапар шығ ыстары т.б.) жү зеге асыру ү шін жергілікті банк мекемелерінде ағ ымдағ ы шотын ашады.

Ақ ша қ аржысы, қ ұ нды қ ағ аздарын жә не есеп берудің бланкілерін тү гендеу.

Кассаны тү гендеу кезінде кассада тұ рғ ан ақ ша белгілері мен басқ а да қ ұ ндылық тардың нақ ты бар болуы тексеріледі. Қ атаң есептегі бланкілер де тексеруден ө ткізіледі. Кассадағ ы ақ ша белгілері мен басқ а қ ұ ндылық тардың нақ ты бар болуын есептеу кезінде қ олма-қ ол ақ шалар, қ ұ нды қ ағ аздар (акциялар, облигациялар, чектер, вексельдер жә не заң ғ а сә йкес қ ұ нды қ ағ аздар ретінде шығ арылғ ан басқ а да қ ұ жаттар) жә не ақ ша қ ұ жаттары (маркілер, демалыс ү йлеріне жә не санаторийлерге жолдама, авиабилеттер жә не т.б.) есепке алынады. Кассадағ ы қ олхаттар есепке алынбайды, яғ ни олардағ ы кө рсетілген ақ шаның сомасы қ алдық қ а қ осылмайды; кассада осы кә сіпорынғ а тиісті емес ақ ша қ аржылары жә не басқ а да қ ұ ндылық тардың бар болуы жө ніндегі кассирдің мә лімдемесі қ абылданбайды.

Тү гелдеу актісінде ақ ша қ аржысының бар болуы тү гелдеу кү ні жасалғ ан есепке алудың мә ліметтерімен салыстырылады жә не нә тижесі анық талады. Кем шығ у немесе артық шығ у табылғ ан жағ дайда актіде оның пайда болу себебі жә не сомасы кө рсетіледі.

Кә сіпорын кассасында сақ талатын қ ұ нды қ ағ аздар мен ақ ша қ ұ жаттарын тү гелдеу оларды парақ тап қ айта есептеу жолымен жү ргізіледі. Тексеріс қ ұ жаттардың жекелеген тү рлері бойынша актіде атауы, нө мірі, сериясы жә не нақ тылы бағ асы кө рсетіліп жү ргізіледі.

Жол ү стіндегі ақ ша қ аражаттарын тү гелдеу осы шотта тұ рғ ан сомаларды: банк мекемелері, байланыс бө лімшелері берген квитанцияларының деректерімен бірге тү сімді ө ткізу кезінде, банк инкоссаторларына тү сімді ө ткізуге берілетін жолдама тізімдемесінің кө шірмесін ө ткізу кезінде жә не т.с.с; бас кә сіпорынғ а аударылғ ан сомалар бойынша немесе керісінше одан тү скен сомалармен қ атаң олардан мерзімі, тапсырманың нө мірі, сомасы жә не аударымды қ абылдағ ан банк мекемесінің немесе байланыс бө лімшесінің атауы кө рсетіліп, тү скен мә лімдеме деркетерімен бірге салыстырып тексеру арқ ылы жү зеге асырылады.

Банктерде есеп айырысу (ағ ымдағ ы), валюталық жә не арнайы шоттарда тұ рғ ан ақ ша қ аражаттарын тізімге алу, кә сіпорын бухгалтериясының деректері бойынша берілген деректермен салыстырып, тексеру арқ ылы жү зеге асырылады.

Сонымен, ақ ша қ аражаттарының қ озғ алысы бойынша есеп беру ә дістері жоғ арыда айтылғ ан шоттарда ашылып кө рсетілген. Осыдан соң «VIP-ГТ» ЖШС ақ ша қ аражаттарының опрациялары қ ойылғ ан талаптарғ а толығ ымен сай жү ргізілуде деген пікірге келуге болады. Сондай-ақ бухгалтерлік есеп принциптері мен бухгалтерлік есеп анық тамаларын қ олдануда.

Кассадағ ы операциялар есебі активті типтік шоттардың бө лімдерінде жү ргізіледі:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты”

1012 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты”

Ақ шалардың ұ лттық валюта тү рінде тү суі кезінде 1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шоты дебеттеледі, сә йкесінше шоттардың кредитіне.

Қ олма-қ ол есептесу мен дайын ө німдерді, материалдарды, жұ мыстарды жә не қ ызметтерді ө ткізу кезінде:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті,

6010 “Ө німдерді сатудан жә не қ ызмет кө рсетуден алынатын кірістер” шотының кредиті.

Есеп беруге тиісті сомалар бойынша жұ мыскердің (қ ызметкерлердің) кассағ а тапсырылғ ан берешегі:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті.

2150 “Қ ызметкерлердің ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті.

Банктен қ ысқ а мерзімді қ арыз қ олма-қ ол ақ шамен алынды:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті.

3010 “Қ ысқ а мерзімді банктік қ арыз” шотының кредиті.

Банктегі есепшоттан кассағ а тү скен ақ ша қ аражаты (ең бекақ ы беруге, шаруашылық шығ ындар, т.б)

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

1030 “Ағ ымдағ ы банктік шоттардағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Ө нім ө ткізіп, қ олма-қ ол есеп айрысудан тү скен тү сім:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

6010 “Ө німдерді сатудан жә не қ ызмет кө рсетуден алынатын кіріс” шотының кредиті;

Жолда деп саналатын ақ шалай қ аражат кассағ а келіп тү сті:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

1020 “Жолдағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Жұ мсалмағ ан есеп берілетін сома кассағ а қ айтарылды:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

2150 “Қ ызметкерлердің ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;

Алдағ ы кезең дер табысы шотына ә р тү рлі тө лемдер кассағ а тү сті:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

3520 “Алдағ ы кезең кірістері” шотының кредиті;

Жабдық тағ аны, орындағ ан қ ызмет ү шін аванс тү скенде:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

3510 “Алынғ ан қ ысқ а мерзімді аванстар”,

4410 “Алынғ ан ұ зақ мерзімді аванстар” шоттарының кредиті;

Еншілес серіктестіктерден қ айтқ ан берешектер (тә уелді, бірлесіп бақ ыланатын):

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

2120 “Еншілес ұ йымдардың ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі”,

2130 “Қ ауымдастырылғ ан жә не бірлескен ұ йымдардың ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі” шоттарының кредиті;

Ақ шалардың ұ лттық валюта тү рінде кассадан берілуі кезінде 1020 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шоты кредиттеледі сә йкесінше шоттардың дебеті бойынша:

Қ олма-қ ол ақ ша тө ленген негізгі қ ұ ралдар, материалдық емес активтер сатып алынды жә не кіріске алынды:

2420 “Негізгі қ ұ ралдар”,

2700 “Материалдық емес активтер” шоттарының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Кассадан есеп шотқ а ақ шалай қ аражат тапсырылды:

1030 “Ағ ымдағ ы банктік шоттардағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Кассадан ең бекақ ы, зейнетақ ы, жә рдемақ ы берілді:

3350 “Ең бекақ ы тө леу бойынша қ ысқ а мерзімді берешек” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Жабдық таушылардың шотына кассадан қ олма-қ ол ақ ша тө леу:

3310 “Жеткізушілер мен мердігерлерге қ ысқ а мерзімді кредиторлық берешек” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

ТМҚ жабдық талғ ан, орындалғ ан жұ мыспен кө рсетілген қ ызмет ү шін берілетін аванстар сомасы:

1610 “Берілген қ ысқ а мерзімді аванстар” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Алынғ ан аванстың қ айтарылуы:

3510 “Алынғ ан қ ысқ а мерзімді аванстар”,

4410 “Алынғ ан ұ зақ мерзімді аванстар” шотарының дебеті,

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Тү гендеу кезінде анық талғ ан ақ шалай қ аражаттың кем шығ уы:

2180 “Ө зге ұ зақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Анық талғ ан кем шығ у кінә ліге қ ойылды:

2150 “Қ ызметкерлердің ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының дебеті;

2180 “Ө зге де ұ зақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының кредиті;

Кінә лі кем шығ уды ө теді:

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

2150 “Қ ызметкерлердің ұ зақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;

Егер кінә лі табылмаса, немесе сот ө ндіруден бас тартса:

7470 “Басқ а да шығ ыстар” шотының дебеті;

2180 “Ө зге де ұ зақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының кредиті;

Тү сім банкке инкассатор арқ ылы тапсырылды:

1020 “Жолдағ ы ақ ша қ аражаттары” шотының дебеті;

1010 “Кассадағ ы тең гемен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес шетелдік фирмалардың жә не бірлескен кә сіпорындардың валюталық кассалар ашуына рұ қ сат етілген. Валюталық кассада кассир валюталардың ә рбір тү рі бойынша шетел валютасымен жә не тең гемен валюта қ аражаттарының аналитикалық есебінің карточкаларын жә не касса кітабын бө лек жү ргізеді. Карточкаларда жә не касса кітабында шетел валютасының тү суі мен шығ уы жә не бағ амдағ ы айырмашылық тарды есептеу бойынша барлық операциялар жазылады, бағ ам айырмашылық тары шетел валюталарының қ алдық тарында есептеледі. Қ ызметкерлердің шетелдерге баратын іс-сапарлары жағ дайында Қ азақ стандық кә сіпорындар мен ұ йымдар қ олғ а берілетін валютамен валюталық операциялар жасауы мү мкін.

Валютамен операция жасайтын субъектілер 1012 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шотын ашады. Валюталық касса есебі субъект кассасындағ ы операцияларғ а ұ қ сас жргізіледі, бар айырмашылығ ы, кіріс жә не шығ ыс кассалық ордерлерде жә не касса кітабында қ аражаттар сомасы шетелдік валюталарда жә не тең гемен алғ андағ ы эквивалентінде (баламасында) кө рсетіледі.

Валюталық касса ү шін бө лек касса кітабы ашылады. Валюталық операциялардың кө лемі ү лкен болғ ан жағ дайда бө лек машинограммалар немесе ө зге есеп тізімдері жү ргізілуі мү мкін.

Валюталардың тү суі кезінде 1012 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шоты дебеттеледі, келесі шоттардың кредитіне:

Банктегі валюта шотынан кассағ а тү скен қ олма-қ ол шетелдік валюта сомасына:

1012 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;

1032 “Ағ ымдағ ы банктік шоттардағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шотының кредиті;

Тиісті шетел валюталарына қ атынасы бойынша тең ге бағ амының тү суі кезіндегі бағ амдар айырмашылығ ынан алынғ ан кіріс:

1012 “Кассадағ ы валютамен ақ ша қ аражаты” шотының дебеті;