Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
КІРІСПЕ 3 страница
|
|
3. Заттық жә не ақ шалы қ орларды тапсыру қ ұ қ ығ ы бар, сонымен бірге ең бек ұ жымының келісуімен басқ а кә сіпорындарғ а экономикасын ынталандыру ү шін жә не «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестікке жұ мыс орындайтын, қ ызмет кө рсететін кә сіпорынғ а ақ шалай кө мек беру.
4. Бекітілген жарғ ыны, нормативті қ ұ жаттарды, меншік иесінің шешімдерін міндетті тү рде орындау тиіс.
5. Кә сіпорынның сауда қ ұ пиясын міндетті сақ тау.
Қ ызметкерлердің ең бек ақ ы тө леу ең аз мө лшері Қ азақ стан Республикасының заң шығ аратын актілерінде бекітілген. Атқ аратын жұ мыс мө лшеріне байланысты ең бек ақ ы тө леудің мө лшері кә сіпорын басшысы ө з еркінмен белгілейді.
Қ айта ұ йымдастыру (қ осылу, бө ліну, бө ліс, ө згерту) жә не қ ызмет тоқ тату жө ніндегі шешім Қ азақ стан Республикасының заң ында бекітілген.
Нарық тық экономика жағ дайында кә сіпорынның шаруашылық қ ызметінің негізгі жә не тү пкі мақ саты табыс алу болғ андық тан, барлық назарды осы кө рсеткішті талдауғ а аудару керек.
Қ аржылық жағ дайына талдау жасауғ а табыстар мен шығ ыстар жө ніндегі қ орытынды кө рсеткіш қ арастырылады.(кесте 3)
Ө німді (жұ мысты, қ ызметті) сатып-ө ткізуден тү скен табыс ол қ аржы –шаруашылық қ ызметінің нә тижесі туралы есепте қ осымша қ ұ н салығ ы, акциздер т.с.с. салық тар мен міндетті тө лемдер, сондай-ақ қ айтарылғ ан тауарлардың қ ұ ны, сату шегерімдері жә не бағ а шегерімдері алынып тасталынып кө рсетіледі.
Кестеде келтірілген мә ліметтерден «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ө німді (жұ мысты, қ ызметті) сатып ө ткізуден тү скен табысының 2014 жылды ө ткен жылмен салыстырғ анда 156819035, 4 тең геге кө бейгенін кө реміз.
Ө німді сатып-ө ткізуден тү скен табыс пен сатып-ө ткізілген ө німнің (жұ мыстың, қ ызметтің) ө зіндік қ ұ ны да 125556159, 6 тең геге кө бейген.
Жалпы табыс – ол ө німді ө ткізудің қ аржылық нә тижесін білдіреді жә не негізгі қ ызмет нә тижесінде ө німді (жұ мысты, қ ызметті) сатып ө ткізуден тү скен табыс пен сатып-ө ткізілген ө німнің (жұ мыстың, қ ызметтің) ө зіндік қ ұ нының айырмасы болып табылады. Жалпы табыс зерттеу жү ргізілген кә сіпорында есепті жылды ө ткен жылмен салыстырғ анда 31262875, 87 тең геге кө бейген.[9]
Кесте- 3 «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің 2013-2014 жылдардағ ы қ аржы-шаруашылық қ ызметінің нә тижесі жө ніндегі кө рсеткіш.
| Кө рсеткіштер | 2013ж | 2014ж | Ауытқ улар (+; -) тг. | |
| Ө німді (жұ мысты, қ ызметті) сатып-ө ткізуден тү скен табыс тг. | 11922485, 2 | 168741520, 7 | 156819035, 4 | |
| Сатып-ө ткізілген ө німнің (жұ мыстың, қ ызметтің) ө зіндік қ ұ ны тг. | 11083726, 5 | 136639886, 1 | 125556159, 6 | |
| Жалпы табыс тг | 838758, 77 | 32101634, 64 | 31262875, 87 | |
| Басқ адай табыс тг. | - | 1260, 19 | 1260, 19 | |
| Кезең дік шығ ыстар тг. | 894458, 79 | 31710451, 93 | 2276593, 14 | |
| Салық салынғ анғ а дейінгі табыс тг. | -55700, 02 | 392442, 9 | 392442, 9 | |
| Табыс салығ ы бойынша шығ ыстар тг. | - | 117732, 87 | 117732, 87 | |
| Салық салынғ аннан кейін табыс тг. | -55700, 02 | 274710, 03 | 274710, 03 | |
| Таза табыс (зиян) тг. | -55700, 02 | 274710, 03 | 274710, 03 |
Басқ адай табыс ө ткен жылы боғ ан жоқ. Есепті жылы ол 1260, 19 тең гені қ ұ рады.
Ө німнің ө зіндік қ ұ нына кірмей шегерістерге жататын кезең дік шығ ыстар ө ткен жылы 894458, 79 тең гені қ ұ рса, еспті жылда олар 2276593, 14 тең геге кө бейген. Салық салынғ анғ а дейінгі кә дімгі қ ызметтен тү скен табыс зерттеу жү ргізілген кә сіпорында есепті жылда 392442, 9 мың тең геге қ ұ рса, ө ткен жылы 55700, 02 тең геге зиян шеккен, 2014 жылды 2013 жылмен салыстырғ анда 448142, 9 тең геге кө бейген. Есепті жылы табыс салығ ы 117732, 87тең гені қ ұ рады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қ аржы-шаруашылық қ ызметінің нә тижесі болып табылатын таза табыс сомасы есепті жылды ө ткен жылмен салыстырғ анда 274710, 03 тең геге кө бейгенін кө реміз.
Кә сіпорында бухгалтерлік есепті ұ йымдастыру жағ дайы.
Бухгалтерлік есеп жү ргізу мен қ аржылық қ орытынды есепті қ ұ ру принципі мен ережелерін (тә ртіптерін) белгілеуші бухгалтерлік есеп стандартына сә йкес кә сіпорынғ а оперативті басшылық жасау мен оны басқ ару ү шін, сонымен бірге инвесторлардың, жабдық таушылардың, сатып-алушылардың, кредиторлардың, мемлекеттік органдардың, банктер мен басқ адай мү дделі тұ лғ алардың пайдалануы ү шін қ ажетті кә сіпорынның шаруашылық процестері мен шаруашылық қ ызметінің қ аржылық нә тижелері жө ніндегі дұ рыс жә не толық ақ параттарды дайындауды қ амтамасыз ету бухгалтерлік қ ызметтің негізгі міндеті болып табылады.
Шаруашылық қ ызметінің тү ріне, кө леміне жә не шаруашылық жү ргізудің нақ ты жағ дайына қ арай бухгалтерлік есепті ұ йымдастыруды жү зеге асыра отырып, «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестік:
- шаруашылық операцияларын рә сімдеу ү шін пайдаланылатын бастапқ ы қ ұ жаттардың нысандарын ө кілетті орган бекіткен талаптардың негізінде ө з бетінше жасап бекітеді;
- ө з бетінше бухгалтерлік есепті ұ йымдастыру нысанын белгілейді;
- бухгалтерлік есептің қ аржы жә не басқ ару бухгалтерияларына функционалдық бө лінуін жү зеге асырады;
- шаруашылық операцияларына бақ ылау жасау тә ртібін, сонымен бірге бухгалтерлік есепті ұ йымдастыру ү шін қ ажетті басқ а да шешімдерді қ арастырады.
«VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестікбухгалтерлік есепті автоматтандырылғ ан нысанда жү ргізеді. Бухгалтелік есептің автоматтандырылғ ан нысаны – бү гінгі кү ннің талабына сай, электрондық есептеу машиналарын кең інен пайдалануғ а негізделген. Бұ л нысан есептік процесстің бастапқ ы қ ұ жаттардан бастап, бухгалтерлік қ орытынды есепке дейін кешендік автоматтандыруды қ амтамасыз етеді.
Бухгалтердің автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын ұ йымдастыру проблемасын шешуде бірінші кезең дерді бө ліп кө рсетуге болады.
Бірінші кезең де – есеп апаратының бө лімдерінде есептеу техникаларының негізінде бухгалтердің жеке автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын қ ұ ру болжанады.
Екінші кезең де – есеп апаратының ішінде бухгалтердің автоматтандырылғ ан жұ мыс орнының локалдік желісі жасалынады.
Ү шінші кезең де – қ ұ жаттаудың жә не есеп ақ параттарын ө ң деудің локалдық желісі ұ йымдастыру жә не есептеу техникасының қ ұ ралдарымен бір жү йеге бірігеді.
Бұ л келешекте ақ параттарды ө ндеудің қ ағ азсыз технологиясын жасауғ а мү мкіндік береді.
Қ азіргі кезде басқ ару жә не есеп аппаратының жұ мыскерлері ү шін автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын қ ұ рудың бірінші жә не екінші кезең дерінің міндеттерін шешудің барлық алғ ы шарттары жасалынғ ан.
Электрондық есептеу машинасынан алынатын жү йелік жә не хрнологиялық жазулары бар кез келген қ ұ жат есеп регистрі бола алады.
Зерттеу жү ргізілген кә сіпорында бухгалтердің автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын қ ұ ру бугалтерлік есепті жетілдіруге мү мкіндік туғ ызады. Бугалтерлік есепті автоматтандыру жү йесінде ә ртү рлі бағ дарламалар пайдаланылады. Солардың ішінде ерекше орын алатын қ арапайым есепті жү ргізуде де, қ осарланғ ан есепті жү ргізуде де пайдаланылатын ә мбебап бухгалтерлік бағ дарлама – “1С: Бухгалтерия”. Бұ л бағ дарлама Қ азақ стан Республикасының заң ынан туындайтын қ андай да болмасын ө згерістер жағ дайында жұ мыс істей алады. “1С: Бухгалтерия” бағ дарламасын пайдалана отырып бухгалтер шот тізбегінде, провдкалар жү йесіне жә не аналитикалық есеп объектілерінің тізіміне ө зі тү зету ең гізе алады.
Бухгалтерлік есептің автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын қ олдану мынандай мү мкіндіктерге қ ол жеткізеді:
- есеп мә ліметтерінің сапасы мен оперативтілігін (жылдамдығ ын) жоғ арлатады;
- аралық ақ парат тасымалдаушыларды дайындауды қ ысқ артады;
- қ ол ең бегінің, қ ағ аз ө ндеу шығ ындарын азайтуғ а жағ дай туғ ызады.[10]
Бухгалтерлік есептің 1 “ Есеп саясаты жә не оны ашу ” депаталатын халық аралық есеп стандартына сә йкес кә сіпорынның есеп саясаты деп - бухгалтерлік есепті жү ргізу жә не қ аржылық қ орытынды есептің мағ ынасын олардың принциптері мен негіздеріне сә йкес ашып кө рсету ү шін субъектінің басшысы пайдаланатын тә сілдердің жиынтығ ын айтады.
«VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестікте қ абылданғ ан есеп саясатының басты міндеті – оның шаруашылық қ ызметін мейлінше шынайы етіп кө рсететін толық, объективті жә не дұ рыс ақ параттарды жасау болып табылады. Есеп саясатының сауатты тү рде жасалынуы жә не оның есепті жыл ішінде ө згермеуі қ аржылық қ орытынды есеп ақ параттарын сыртқ ы пайдаланушылар тарапынан келіспеушіліктерді, пікір қ айшылығ ын, шағ ым талаптарды болдырмауғ а жағ дай жасайды.
Есеп саясаты кә сіпорындағ ы есеп жү ргізу процесінің барлық аспектілерін қ амтиды - ә дістемелік, техникалық, ұ йымдық.
Бухгалтерлік есептің ә дістемелік аспектісі активтерді бағ алау тә сілдері, амортизацияны есептеу тә сілдері, табыстарды анық тау тә сілдері сияқ ты элементтерден тұ рады.
Техникалық аспект – бухгалтерлік есепті жү ргізу нысанын (жең ілдетілген, автоматтандырылғ ан) анық тайды.
Ұ йымдық аспект – кә сіпорындағ ы бухгалтерлік қ ызметті ұ йымдастыру элементтерін қ амтиды.
Бухгалтерлік есепті жү ргізу ә дістемесінде «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестік негізгі қ ұ ралдардың тозуын есептеген уақ ытта бірқ алыпты ә діспен есептейді. Ө ндіріске босатылатын материалдарды бағ алау кезінде серіктестік орташа қ ұ н ә дісімен есептейді. Зерттеу жү ргізілген серіктестікте типтік қ ұ жаттар қ олданылады. Қ аржылық есептілікті тапсырғ ан уақ ытта кә сіпорын ескі Бас шот жоспарын қ олданады.
«VIP-ГТ» серіктестігінің негізгі техника – экономикалық кө рсеткіштеріне сипаттама. «VIP-ГТ»2005 жылы 15 қ азан айында қ ұ рылғ ан. Серіктестіктің негізгі мақ саты: жарғ ысы бойынша қ ызметінен таза табыс алу болады.
Бұ л мақ саттарғ а жету ү шін келесі қ ызмет тү рлерін жү зеге асырады:
- Қ амтамасыз ету, ө ткізу, сауда – саттық жә не коммерциялық қ ызметі;
- Қ оғ амдық базар, сауда ү йлері, фирмалық дү кендер жү йесін ашу;
- Сауда – делдалдық, кө терме – даналап саудалау;
- Халық пен ұ йымдарғ а тұ рмыстық, транспорттық қ ызмет кө рстету;
- Делдалдық қ ызмет;
- Сыртқ ы экономикалық қ ызмет, экспорт–импорт операциялар; [11]
-
Кесте 4 – «VIP-ГТ»ЖШС қ аржы – шаруашылық қ ызметінің технико – экономикалық кө рсеткіштері
| № | Кө рсеткіштер | Жылдар, мың тенге | Ауытқ у (+, -) | ||
| +, - | % | ||||
| Негізгі қ ұ ралдардың орташа жылдық қ ұ ны, мың тең ге | 73594, 8 | 30723, 3 | -42871, 5 | 139, 5 | |
| Ағ ымдағ ы активтердің орташа жылдық қ ұ ны, мың тең ге | 54949, 4 | 67432, 7 | +12483, 3 | 122, 7 | |
| Ең бекке ақ ы тө леу қ оры, мың тең ге | 2582, 7 | 3000, 5 | +417, 8 | 13, 8 | |
| Орташа тізімдік жұ мысшылар саны, адам | +11 | 13, 9 | |||
| Ө німдерді (жұ мыс, қ ызмет) ө ткізуден тү скен табыс, мың тең ге | 14896, 6 | 76465, 4 | +61568, 8 | 80, 5 | |
| Ө ткізілген ө німдердің (жұ мыс, қ ызмет) ө зіндік қ ұ ны, мың тең ге | 7928, 6 | 66705, 2 | +58776, 6 | 88, 1 | |
| Қ аржылық нә тиже, мың тең ге табыс(+), залал(-) | 140, 1 | ||||
| Қ ор қ айтарымдылығ ы, тең ге | 0, 2 | 2, 4 | +2, 2 | 91, 6 | |
| Қ ор сыйымдылығ ы, тең ге | 4, 9 | 0, 4 | -4, 5 | 112, 5 | |
| Ө ткізу рентабельділігі, % | 0, 5 | 1, 7 | -1, 2 | 70, 5 | |
| Таза пайда (зиян) | -37548, 5 | -52809, 8 | -15261, 3 | 28, 8 | |
| Ескерту: «VIP-ГТ» ЖШС мә ліметтері негізінде автормен қ ұ ралғ ан. |
Сонымен жоғ арыдағ ы кестеден кө ріп отырғ анымыздай, яғ ни серіктестіктің 2013 жылы ө німді сатудан тү скен тү сім 14896, 6 мың тең гені қ ұ рағ ан, ал 2014 жылы 76465, 4 мың тең ге болып отыр. Демек ө німді сатудан тү скен тү сім сатылғ ан ө німнің ө зіндік қ ұ нының жә не ө нім кө лемінің, сонымен қ атар сұ раныстың ө суіне байланысты 61568, 8 мың тең геге яғ ни, 80, 5 пайызғ а ө скен. Ал ақ ша қ аражаттары елеулі тө мендеген. 2013 жылы 321435, 5 мың тең гені, ал 2014 жылы 206484, 1 тең гені қ ұ қ рағ ан, яғ ни 14951, 4 мың тең геге тө мендеген, яғ ни 7, 2 пайызғ а тө мендеп отыр. Ақ ша қ аражаттарының тө мендеуі негізгі қ ұ ралдарды, материалдық емес активтерді, қ аржылық активтерді сатып алумен жә не қ арыздарды ө теумен байланысты. Негізгі қ ұ ралдардың кө рсеткіштері бойынша 2013 жылы 73594, 8 мың тең геге, ал 2014 жылы 30723, 3 мың тең ге, яғ ни 42871, 5 мың тең геге тө мендеп отыр, бұ л кө рсеткіштің тө мендеуі негізгі қ ұ ралдардың істен шығ уымен тү сіндіріледі. Қ орыта келгенде, рентабельділік дең гейі тө мендеген. Жалпы серіктестікте екі жылда да, зиянмен аяқ тап отыр.
2.2 Кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебі жә не қ ұ жаттық рә сімдеу.
Ұ йымдар ө здерінің шаруашылық қ ызметін жү зеге асыра отырып, заң да жә не жеке тұ лғ алармен ақ шалай есеп айырысуғ а негізделген қ арым – қ атынастарғ а тү седі. Есеп айырысулардың кө п бө лігі қ олма – қ ол ақ шасыз тә ртіпте, яғ ни банк мекемелері арқ ылы жү ргізіледі. Ұ йым банк мекемелері арқ ылы жү ргізетін қ олма – қ ол ақ шасыз есеп айырысулармен қ атар, касса арқ ылы қ олма – қ ол ақ шамен операцияларды да (ең бек ақ ыны беру, есеп беруге тиісті тұ лғ аларғ а авнстар беру, іс сапар ақ ысы жә не басқ адай ұ сақ шаруащылық қ ажеттіліктеріне ақ ша беру) жү ргізіледі.Ұ йымдардың қ олма – қ ол ақ шамен жү ргізетін операцилары кассалық операциялар деп аталады, олар сә йкесті нормативтік актілермен реттеледі.
Ұ йым қ олма – қ ол ақ шамен есеп айырысуды жү зеге асыру ү шін кассаны пайдаланады жә не белгіленген ү лгідегі касса кітабын жү ргізеді. Сондай – ақ ұ йым қ олма-қ ол ақ шалармен ең бекке ақ ы тө леу бойынша, есепті тұ лғ алармен, дебиторлармен жә не кредиторлармен қ олданыстағ ы заң ережелеріне сә йкес банк мекемелері арқ ылы жү зеге аспайтын тө лемдер бойынша есеп айырысады.Ақ шаның сақ тығ ын қ амтамасыз етуде кассада жұ мысты дұ рыс ұ йымдастырудың маң ызы зор. Касса орналасқ ан бө лме бө лектенген, терезелері темірмен торланғ ан, дабыл қ ұ ралдарымен жабдық талғ ан болуы қ ажет. Ұ йым басшысы кассадағ ы ақ шаның, сондай – ақ оларды банкке ө ткізгенде немесе банктен алып келгенде сақ тығ ын қ амтамасыз етуге міндетті. Басқ а ұ йымдардың жеке тұ лғ аларынаң ақ шасын кассада сақ тауғ а тиым салынады.
«VIP-ГТ» ЖШС – де ақ шаны сақ тау, қ абылдау жә не беруге арналғ ан кассасы бар. Касса орналасқ ан бө лме кассалардың техникалық беріктігі жә не ө рттен сақ тау жә не дабыл қ ағ у қ ұ ралдарымен жарақ тандыру, ә рі оқ шаулау талаптарына сә йкес жабдық талғ ан.
Ұ йым тө рағ асы кассадағ ы ақ шаның сақ талуын банктен жеткізу жә не банкке ө ткізу кезіндегі сақ тық шараларымен қ амтамасыз ету міндетін алғ ан. Сондай – ақ ұ йымғ а тиісті емес нақ ты ақ шалар мен басқ адай қ ұ ндылық тарды кассада сақ тауғ а тиым салынғ ан. Кассадағ ы қ олма – қ ол ақ шаны шектеулі мө лшерде сақ талуы тиіс, ал одан жоғ ары болатын ақ ша банк мекемесіндегі есеп айырысу шотына ө ткізіледі.
«VIP-ГТ» ЖШС – де кассалық операцияларды арнайы тағ айындалғ ан кассир жү ргізеді. Ол кассадағ ы ақ шалардың сақ талуы ү шін материалды – жауапты тұ лғ а болып саналады. Жә не ақ шаларды қ абылдау, сақ тау, ө ткізу мен беруді жү ргізеді.
Ұ йымда кассирдің материалдық жауапкершілігі жө ніндегі ұ йым тө рағ асымен кассир арасында келісім шарт жасасқ ан. Онда кассир мен тө рағ аның міндеттері мен жауапкершіліктері кө рсетіліп, екі данада толтырылғ ан. Жә не тараптардың қ олдары қ ойылғ ан.
Осы келісім шарттың негізінде ұ йымның кассирі «Кассирдің міндеттемесін» қ абылдайды, онда кассалық операцияларды жү ргізу ережелерін орындауғ а, оны бұ зғ ан жағ дайда жауапкершілікті ө з мойнына алуғ а міндеттенеді. Сондай – ақ кассалық операцияларды жү ргізу тә ртібімен танысқ андығ ын растап, қ олын қ ояды.
Ұ йымның кассирі ауысатындай болса, онда кассаны жә не қ ұ ндылық тарды ө ткізу – беру актісі бойынша рә сімдейді.
Кассағ а қ олма – қ ол ақ шалар есеп айырысу шотынан ақ шалай чек бойынша келіп тү седі. Кассағ а ақ ша бас бухгалтер қ ол қ ойғ ан кассалық кіріс ордерлері (КО-1 ү лгіде) бойынша қ абылданады.
Кассағ а ақ ша салғ ан адамғ а бас бухгалтер жә не кассир қ ол қ ойғ ан тү біртек (ордердің жыртылатын бө лігі) беріледі. Кассалық кіріс ордері бойынша ақ шаны қ абылдау тек қ ана оларды толтырғ ан кү ні жү ргізіледі.
«VIP-ГТ» ЖШС – де кассадан ақ ша кассалық шығ ыс ордері (КО – 2 ү лгі) арқ ылы, бас бухгалтер мен тө рағ а қ ол қ ойғ ан тиісінше рә сімделген тө лем ведомостері арқ ылы беріледі.Егер кассалық шығ ыс ордеріне қ оса тігілген қ ұ жаттарда ұ йымның тө рағ асының рұ қ сат еткен жазуы болса, онда ордерге басшының қ ол қ оюы міндетті емес. Жеке адамғ а кассалық шығ ыс ордері бойынша ақ ша бергенде кассир алушының жеке басын куә лә ндыратын тө лқ ұ жатын талап етеді. Қ ұ жаттың атауы, нө мірі, кім жә не қ ашан берілгені ордерде кө рсетіледі.
Ұ йымда ақ шаны сенімхат бойынша берген кезде кассалық шығ ыс ордерінде сенім алушының аты – жө ні қ осымша кө рсетіледі.
«VIP-ГТ» ЖШС – нің кассасынан банкке ақ ша ө ткізілген кезде 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша» шотының дебеті жә не 1010 «Кассадағ ы ұ лттық валютадағ ы ақ ша» шотының кредиті бойынша жазу беріледі.
Жалақ ы, уақ ытша ең бекке жарамсыздығ ына берілетін жә рдем ақ ы жә не сыйақ ыларды ұ йымның тө рағ асы мен бас бухгалтері қ ол қ ойғ ан тө лем ведомостары бойынша кассадан береді. Ақ шаны алғ ан кезде жұ мысшылармен қ ызметкерлер тө лем ведомосіне қ олдарын қ ояды.
Кіріс жә не шығ ыс кассалық ордерлерін тіркеп отыру ү шін кіріс жә не шығ ыс кассалық қ ұ жаттарын тіркеу журналы (КО – 3 ү лгі) толтырады, ол кіріс жә не шығ ыс қ ұ жаттарына бө лек ашылады. Онда мыналар кө рсетіледі: кіріс немесе шығ ыс ордерлерінің жазылғ ан кү ні мен нө мірі жә не келіп тү скен немесе жұ мсалғ ан ақ шаның мақ сатты бағ ыты (ең бек ақ ыны тө леу, сый ақ ы, іс сапарғ а жұ мсалғ ан ақ ша).
«VIP-ГТ» ЖШС – де кассир кассалық операцияларды есептеуді кассалық кітапта (КО – 4 ү лгі) жү ргізеді. Бұ л кезде кассирдің есеп беруі қ ұ жатында кассалық кітапта кө рсетілетін барлық реквизиттер кассалық кіріс жә не шығ ыс нө мірі, кімнен алынғ аны жә не кімге берілгені, типтік шотпен операциясының сомасы жазылғ ан. Ұ йымда белгіленген тә ртіпке сә йкес кассалық кітаптың беттерін нө мірлеу жыл басынан бастап, ө сің кілік қ атары бойынша автоматты тү рде жү зеге асырылады. Кітапқ а жазу кө шірме қ ағ аз арқ ылы екі данада жү ргізіледі: біріншісі кітапта қ алады, екіншісі кітаптың жыртып алынатын парағ ы кассирдің есеп беруі болып табылады жә не алғ ашқ ы қ ұ жаттармен қ оса бухгалтерияғ а ө ткізіледі. Кассир кү н сайын жұ мыс кү нінің соң ында қ орытындысын есептеп, қ алдығ ын шығ арып отырады.
Ұ йымда кассир қ ұ жаттардың дұ рыстығ ын тексеріп, кіріс жә не шығ ыс кассалық қ ұ жаттарымен бірге есеп берулерді бухгалтерияғ а тапсырады.Қ ұ жаттардың сақ талуын жә не пайдалану ың ғ айлылығ ын қ амтамасыз ету мақ сатында «Кассалық кітап» есеп беруін кассир ә р айғ а жеке – жеке дайындап қ ояды. Жыл соң ында есеп беруде хронологиялық ретпен тігеді. Кассалық кітаптың дұ рыс жү ргізілуін бақ ылау бас бухгалтерге жү ктеледі. Кассирден қ абылданғ ан есеп беруді бухгалтер, кассалық есеп беруге барлық ордерлердің толық кіргізілуін, толтырылуының дұ рыстығ ын, есептелген жиынтық тарының дұ рыстығ ын жә не кассадағ ы қ алдық тың жұ мыс кү нінің соң ына шығ арылуының дұ рыстығ ын, ақ шаны алғ анда қ олдарының қ ойылуына қ арай отырып, мұ қ ият тексереді.
Ұ йымда кассадағ ы ақ ша қ аражаттарын есепке алып отыру ү шін 1010 «кассадағ ы ұ лттық валютадағ ы ақ ша» шоты арналғ ан. Ол кассадағ ы ақ шаның нақ ты бары жә не қ озғ алысы туралы мә ліметтерді жинақ тауғ а арналғ ан. Шоттың дебеті бойынша 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша», 1250 «Есеп беруге тиісті тұ лғ алардың қ арыздары», 1210 «Сатып алушылар жә не тапсырыс берушілермен есеп айырысу» шоттарымен корреспонденциялана отырып, кассағ а ақ шаның тү суі, ал кредиті бойынша 1040 «Есеп айырысу шотындағ ы ақ ша», 1250 «Есеп беруге тиісті тұ лғ алардың қ арыздары», 1210 «Жеткізушілермен жә не мердігерлермен есеп айырысу», 3430 «Қ ызметкерлермен ең бек ақ ы бойынша есеп айырысу» шоттарымен корреспонденциялана отырып, кассадан ақ шаның тө ленуі кө рсетіледі.
Кассадағ ы ақ шаның қ озғ алысы бойынша толтырылатын алғ ашқ ы қ ұ жаттардың негізінде жазылатын бухгалтерлік есептің мә ліметтері 1010 шоттың кредиті бойынша жү ргізілетін №1 журнал ордерлерге жә не шоттың дебеті бойынша жү ргізіліп, оғ ан қ оса тіркелетін ведомоске тү сіріледі. Бұ л регистрдерге жазулар бухгалтерияғ а кассирдің есеп беруі келіп тү суіне қ арай жазылады. Жазу кезінде шоттар корреспонденциялары бірдей сомалар біріктіріледі. Ай соң ында осы регистрлерге қ алдық шығ арылып, одан ә рі бас кітапқ а апарылады.
|
|