Жиындар

Паскальдағ ы жиын мағ ынасы алгебрадағ ыдай – ол бір бірінен ө згеше болатын біртипті элементтердің реттелмеген жиынтығ ы. Жиынның элементтер саны 255 тен аспауы тиіс. Элементтердің типі ретінде integer жә не 255 тен асатын сандарды қ амтитын оның аралық тарынан басқ а кез келген скалярлы тип болуы мү мкін. Жиын элементтерінің типі базалық деп аталады. Жиын типін сипаттау барысында set жә не of қ ызметші сө здер пайдаланылады. Нақ тылы жиынды беру ереже (конструктор) – тік жақ шаларғ а алынғ ан элементтер немесе аралық тар жиыны арқ ылы анық талады. Бос жиын екі [] символдар арқ ылы бейнеленеді. Жиын типін типтерді сипаттау бө лімінде анық тауғ а болады, мысалы: type t=set of byte; var a: t;

Жиын типін жә не сә йкес айнымалыларды сипаттауды беттестіруге болады: var code: set of 0..7; digits: set of '0'..'9'; жиын типтегіайнымалыны сипаттап, оның бастапқ ы мә нін тұ рақ тыларды сипаттау бө лімінде тұ рақ ты-жиын ретінде беруге болады. Жиын типін ертерек сипаттауғ а болады, мысалы:

type up=set of 'A1’..'Z'; low=set of 'a'..'z'; const upcase: up=['A’..'Z'];

vocals: low=['a', 'e', 'i', 'о', 'u', 'y']; delimiter: set of char=[' '..'/', ': '..'? '];

Жиын типтегі деректер ү шін біріктіру, қ иылысу жә не жиындарды толық тыру операциялары анық талғ ан, Паскальда олар сә йкесінше +, * жә не – таң балары арқ ылы белгіленеді, жә не сонымен қ атар, жиындардың тең дік (А=В), тең сіздік (А< > В), қ амту (А< =В, А> =В) қ атынастары анық талғ ан.

Қ ұ рамына енушілік х in А логикалық операция егер х элемент А жиынның қ ұ рамына енетін болса true мә нін жә не керісінше жағ дайда false мә нін қ абылдайды. Жиын элементтеріне тікелей қ ол жеткізу мү мкін емес болғ андық тан бұ л мақ сат ү шін in операциясы жиі пайдаланылады. Жиындарғ а қ олданылғ ан қ атынас операциялары сә йкесінше операцияларды сандарғ а қ олданғ а қ арағ анда жылдамдау орындалады.

Р27 программасы латын мә тінін талдап, оның ішінде кездескен барлық ә ріптерді алфавиттегі реті бойынша баспағ а шығ арады одан кейін барлық кездеспеген ә ріптерді де шығ арады. alfa – латын алфавитінің барлық ә ріптерінің жиыны болсын. Берілген мә тін клавиатурадан символдан кейін символдап ретімен клавиатурадан енгізіледі, бір мезгілде Е жиыны – мә тіндегі латын ә ріптерінің жиыны қ алыптастырылады. Мә тіннің соң ына * символы енгізіледі. Одан кейін in операциясы арқ ылы алфавиттің қ ай ә ріптері Е жиынның қ ұ рамына енетіні тексеріледі. N жиыны – мә тінде кездеспеген ә ріптер жиыны: N: = alfa - Е операторыарқ ылы анық талады.

Жиын типтегі айнымалыларды деректердің реті мағ ыналы емес болатын есептерде пайдаланғ ан ың ғ айлы, мысалы кездейсоқ оқ иғ аларды модельдеуде. Мысалы, Р28 программасы («36 дан 5 спортлото») 1..36 аралық тағ ы бес натурал санды клавиатурадан енгізіп, одан кейін сол аралық тан кездейсоқ тү рде тү рлі бес санды генерациялап ұ тыс шамасын келесі ереже бойынша жариялайды: егер 0, 1 немесе 2 сан табылса, онда ұ тылыс жарияланады; егер 3 сан табылса, онда 3 тең ге ұ тыс жарияланады; егер 4 сан табылса, онда 100 тең ге ұ тыс жарияланады; егер 5 сан табылса, онда 1000 тең ге ұ тыс жарияланады.

Программада келесі белгілеулер пайдаланылады: mn - 1..36 аралық тағ ы натурал сандар жиыны, а – жасырылғ ан сандар жиыны, х - компьютер генерациялайтын сандар жиыны, z=a*x – ол а жә не х жиындардың қ иылысы; i, k, s – мә ндері 1..36 аралық та жататын айнымалылар. Бұ л аралық тағ ы кездейсоқ санды s: =random(35)+l операторы генерациялайды. Программа алдымен экранғ а ұ тыс нө мірлері туралы хабарды экранғ а шығ арады да, одан кейін ұ тыс шамасын анық тайды.