Ввввввввввввввввввввввввввв

Вексель жә не оның айналымы! Вексель (ағ ылш. bill note) — міндеттеме шоты) — белгілі бір соманы алдын ала келісілген мерзімде жә не белгіленген жерде тө лейтіндігі туралы борышқ ордың қ арыздық міндеттемесі.Вексельдің екі тү рі бар: жай жә не аудармалы. Вексельдің тү рлеріне «Қ азақ стан Республикасындағ ы вексель айналысы туралы» (28.04.97) Қ азақ стан Республикасы Заң ында мынадай тү сініктемелер берілген: - Жай вексель (соло) — вексельді ұ стаушығ а вексельде кө рсетілген соманы белгілі бір уақ ытта немесе талап етуге байланысты тө леу туралы вексель берушінің ешнә рсемен негізделмеген міндеттемесін сипаттайтын вексель. - Аудармалы вексель (тратта) — вексельде кө рсетілген соманы белгілі бір уақ ытта алғ ашқ ы вексельді ұ стаушығ а (ремитентке) тө леу туралы ү шінші бір тұ лғ ағ а (трассатқ а) вексель берушінің (трассанттың) еш нә рсемен негізделмеген ұ сынысын (бұ йрығ ы) сипаттайтын вексель.Трассат тратта бойынша тө леуге келісімін бергеннен бастап, борышқ ор болып табылады. Аудармалы вексель келесі бетіндегі индоссамент (басқ а біреуге аударып жазу) кө мегімен айналыста жү ре береді. Аудару туралы қ олдардың кө беюіне байланысты вексель айналысы ұ лғ ая тү седі жә не мұ ндағ ы ә р индоссант вексель бойынша міндеттемеге бірлесіп жауап береді.Жай жә не аудармалы вексель — коммерциялық вексельдің тү рлері ретінде қ арастырылады.Сонымен қ атар, экономикалық ә дебиттерде вексельді мынадай тү рлерге бө леді: -қ аржылық; -қ азыналық; -достық; -бронзалық. 1.Қ аржылық (банктік) вексель — белгілі бір ақ ша сомасын қ арызғ а беруден туындайтын қ арыздық міндеттеме. 2.Қ азыналық вексель — бюджет тапшылығ ын жабу мақ сатында мемлекет тарапынан шығ арылатын, оның міндеттемесі. Қ азыналық вексель бойынша мемлекет борышқ ор болып саналады. 3.Достық вексель кейіннен банкте оларды есепке алу мақ сатында бірі-біріне беріледі. 4.Бронзалық вексель нақ ты қ амтамасыз етілмеген қ арыздық міндеттемені білдіреді. Вексельдің келесідей ө зіне тә н қ асиеттері бар: -дерексіздік, яғ ни вексельде мә міленің нақ ты тү рінің кө рсетілмеуі; -даусыздық, яғ ни протесттуралы актіні нотариуспен жасағ аннан кейін тиісті шара қ олданылғ анғ а дейінгі қ арыздың міндетті тү рде тө ленуге тиістігі; -айналымдылық, яғ ни басқ а бір тұ лғ аларғ а аударып жазу арқ ылы (индоссамент) тө лем қ ұ ралы ретінде вексельдің берілуі.Қ азақ станда жоғ арыда аталғ ан заң қ абылданғ анғ а дейін жә не онан кейін де вексель айналысы дамып келеді. Вексель айналысын бірінші болып қ олдаушылардың қ атарында Казкоммерцбанк тә жірибесін атап кетуге болады. Бұ л банк 1996 жылы Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің астық жинау бағ дарламасына сә йкес ө зінің 500, 1000 жә не 5000 АҚ Ш долларындағ ы «астық» вексельдерін айналымғ а шығ арып, оларды несие қ ұ ралы ретінде клиенттеріне берді. Сол клиенттерінің ішінде атап айтсақ сыртқ а астық сатумен айналысатын «Астық» акционерлік компаниясы 5000 АҚ Ш долларындағ ы вексельді тендер бойынша жең іп алып, оны ө зінің жабдық таушылары арасында тө лем қ ұ ралы ретінде пайдаланды.