Антимикробтық әсер ету механизмі бойынша жіктелуі 5 страница

Оба бактериялары жоғ ары вируленттілігімен ерекшеленеді, зақ ымдалмағ ан тері арқ ылы да ене алады, тышқ андар ү шін улылығ ы жоғ ары ерекше токсин бактериоциндер тү зеді. Вируленттілігінің кө птеген факторлары плазмидалардың гендерімен бақ ыланады (pPst, pCad, pFra). Олар жү рек, бауыр жасуша митохондрияларының қ ызметін бұ зады.

28. Обаның патогенезі, клиникасы жә не инфекциядан кейінгі иммунитеті. Обаның лабораториялық диагностикасы. Айдана 312 жм

Патогенезі. Оба кезінде инфекциялық процестің дамуы бұ л ауру қ оздырғ ышының ену қ ақ пасына байланысты. Қ оздырғ ыш тері жә не шырышты қ абаттары арқ ылы ө тіп, лимфалық тамырлар бойынша таралады, тез кө бейеді, лимфа тү йіндерінің, ө кпелердің жә не басқ а ағ залардың зақ ымдалуын, организмнің жалпы улануын тудырады. Ауалы-тамшылы жолмен таралғ анда обаның біріншілік ө кпелік тү рі дамиды. Жаппай зақ ымдану кезінде біріншілік-септикалық тү рі дамиды.

Клиникасы жұ ғ у жолына байланысты. Ә детте жасырын кезең і 2-3 кү нге созылады. Ауру жалпы симптомдарымен(бас ауыруы, дене қ ызуының кө терілуі 39-40˚ С, қ алтырау, қ ұ су), сондай-ақ бубонды немесе ө кпелік тү рлеріне тә н симптомдармен кө рінеді. Ауру ауыр жағ дайда ө ткенде қ анда кө п мө лшерде оба қ оздырғ ыштарын табуғ а болады.

Терілік обада қ оздырғ ыш енген жер алғ ашқ ыда қ ызарады, сосын ауыратын папула, содан кейін везикула жә не пустула пайда болады. Терілік оба сирек кездеседі.

Бубонды обада ену қ ақ падағ ы тері зақ ымданбайды. Негізгі белгілері обаның бұ л тү рінде регионарлы шеткейлік лимфа тү йіндері зақ ымданып біріншілік жә не екіншілік бубондар тү зіледі.

Ішектік оба ө те аз кездеседі, клиникасы ауыр тү рде жоғ ары қ ызбамен, интоксикациямен, жү рек-тамыр жә не нерв жү йелерінің ө згерістерімен ө теді.

Иммунитеті. Иммунитеттің ұ зақ тығ ы мен дең гейлігі ә ртү рлі. Қ айталап ауру жағ дайлары сирек кездеседі.

Лабораториялық диагностикасы. Зерттеу материалы бубон пунктаты, қ ақ ырық, қ ан, нә жіс, мә йіттер болып табылады. Зерттеудің бірінші кү нінде материалдан жағ ынды дайындайды, фагпен сынама қ оюғ а болады- жедел ә діс. Серологиялық ә дістер: ИФТ, ПГАР, АгБР-антигенді бейтараптау реакциясы жә не АдБР-антиденені бейтараптау реакциясы қ олданылады.

29. Бруцелдердің жіктелуі, морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері. Айдана 312 жм

Морфологиясы. Бруцеллалар-ұ сақ, грам теріс, сопақ ша пішінді таяқ шалар. Спора тү збейді, талшық тары жә не капсуласы жоқ. Дегенмен, спецификалық бактериофаг немесе қ ұ рамында 10% иммундық сарысуы бар ортада ө скенде нә зік капсула тү зеді.

Дақ ылдық қ асиеттері. Бруцеллалар-облигатты аэробтар. Brucella abortus жә не Brucella ovis ө сіру ү шін 5-10% кө мір қ ышқ ыл газын қ ажет етеді. Оптималды ө су температурасы-37˚ С, қ олайлы орта рН-6, 8-7, 2. Бруцеллалар қ оректік ортағ а талғ амды, арнайы қ оректік орталарда ө седі. Сұ йық қ оректік ортада лайланып тұ нба тү зеді. Тығ ыз қ оректік орталарда кө гілдір сұ р тү сті, ұ сақ, дө ң ес, мө лдір колониялар тү зеді. Тауық эмбрионының сарыуыздық қ апшығ ында жақ сы дақ ылданады.

30. Бруцелдердің биохимиялық жә не антигендік қ асиеттері. Малика 312 жм

Антигендік қ асиеті. Бруцеллалардың О-антигендері бойынша бірнеше тү рі бар, негізгі беткейлік антигендері - А жә не М. Бү л антигендердің тү рге байланысты арнайылығ ы бар;, Вruсеllа теlіtепsis- М антигені басым, ал, Вruсеllа аbоrtus, Вruсеllа suis -те - А-антигені артығ ырақ болады. Бруцеллала термостабильді Vі- антиген анық талғ ан.

Бруцеллалардың биохимиялық, антигендік қ асиеттері бойынша, тионин жә не фуксин бояула қ осылғ ан қ оректік орталарда ө су қ абілеті бойынша тү р ішінде биоварлары ажыратылады.

31. Бруцеллездің инфекциядан кейінгі иммунитеті жә не патогенезі, патогенді факторлары. Малика 312 жм

Иммунитеті. Аурудан соң тү рақ сыз, стерилді емес, ү зақ қ а созылмайтын (6-9 айғ а дейін сақ талатын) гуморалды-жасушалық (фагоцитоз, агглютининдер, комплемент байланыстырушы антиденелер жә нет.б.) иммунитет қ алыптасады. Бруцеллезбен ауырғ ан адамдар осы инфекцияғ а қ айтадан шалдығ уы мү мкін.

Патогенезі. Бруцеллалар адам ағ засына тері жә не шырышты қ абат арқ ылы ө теді, аймақ ты лимфа тү йіндеріне тү седі, қ анғ а таралады. Қ ан айналымымен барлық ішкі ағ заларғ а тарайды жә не ретикулярлық эндотелиялды жү йеге енеді (бауыр, кө к бауыр, сү йек кемігі). Осы ағ заларда ү зақ сақ талып, қ айтадан қ ан^- тү суі мү мкін. Бруцеллалар бү зылғ ан уақ ытта эндотоксин бө лінеді, ол ағ заның жалпы ингоксикациясын тудырады. Аурудың патогенезінде организмнің бруцеллалармен сенсибилизациялануы маң ызды рө л атқ арады.

Патогенділік факторлары. Бруцеллалар жоғ арғ ы инвазиялық қ асиетке ие, эндотоксин жә не агресс; ферментеріне жататын гиалуронидазаны тү зеді. Олардың адгезиялық қ асиеттері - сыртқ ы мембр ақ уыздарымен байланысты. Осымен қ атар бруцеллалар аллергендік қ асиетке ие.

32. Бруцеллездің лабораториялық диагностикасы. Малика 312 жм

Зерттеуге алынатын материалдар - қ ан, зә р, сү йек кемігі. Диагноз қ ою ү шін барлық микробиологиялық ә дістер қ олданылады. Негізгі бактериологиялық ә діс қ оздырғ ыштың туыстастығ ын ғ ана емес, инфекция кө зін табу ү шін тү рін де анық тайды. Сонымен қ атар, серологиялық ә діс (Райт, Хеддельсон агглютинациялық реакциялары, жанама геммаглютинациялық реакция, комплементті байланыстыру реакциясы жә не тағ ы басқ алар), тері аллергиялық сынамалар (бруцеллинмен Бюрне сынамасы) қ олданылады. Биологиялық ә діс ү шін ақ тышқ андар жә не тең із шошқ аларына жү қ тырыды.

Бактериологиялық ә діс негізгі жә не барлық уақ ытта жү ргізіледі, теріс нә тиже инфекцияның толық жоқ екеніне негіз емес. Бруцеллаларды бө ліп алу ү шін ет-пептонды бауырлы агар, сарысулы - декстрозды жә не эритрит-агарлар, Мартен жә не Альбими агарлар, «Д» агарды қ олданады. Басқ а микрофлоралар ө спеу

Ү шін ингибиторлар қ осады: генцианвиолет 1: 200 000 концентрациясында немесе антибиотиктер (полимиксин- В - 6 мкг\л, бацитрацин - 25 мг\л, амфотерицин В -1 мг\л, циклогексамид -100 мг\л, D-циклосерин 100мг\л, налидиксин қ ышық ылы - 5 мг\л, ванкомицин - 20 мг\л). Қ ызба кезінде аурудан алынғ ан қ анның екі би фазалы орталарғ а себеді. Ортаны флаконғ а қ иғ аш етіп қ ұ яды (30-50 мл) жә не оның бетіне 25- 30мл сорпа қ осады. Бір флаконды С0₂-ның жоғ ары концентрациясында (5-10%), ал екіншісін қ алыпты ерада 37°С температурада инкубациялайды. 4-ші кү ні орталарды қ арайды. Ө су анық талмағ анда бетіне сорпа қ осады. Оң нә тижелі болса орта бетінде бруцелла колониялары пайда болады - майда, тү ссіз, қ. Колонияларды жинап алып идентификациялау жү ргізеді. Егер бір ай ішінде бруцелла колониясы анық талмаса тығ ыз қ оректік орталарғ а бақ ылау ү шін себеді.

Биологиялық ә діс бактериологиялық ә діспен бірге жү ргізіледі. Салмағ ы 250-300 грамм болатын тең із ларына немесе 17-20 грамм салмақ ты ақ тышқ андардың шап аймағ ына, іш қ уысына зерттеу риалын 0, 5-1 мл молшерде енгізеді. Жануарлардың (шошқ аларды - 30-35 тә улік, тышқ андарды - 20- і тә улік ө ткенде) ө лігін ашып зерттейді. Бактериологиялық ә діспен лимфа тү йіндерін, бауырды, кө к цы зерттейді. Себілген орталарды 37°С температурада 25-30 тә улік инкубациялайды, 3-4 кү н сайын яарды бақ ылап қ арайды.

Серологиялық ә дісте бруцеллез қ оздырғ ыштарының антигендерін анық тау реакциялары қ олданады: яофлюоресценция реакциясы (ИФР), иммуноферментті талдау (ИФТ), антиденелерді бейтараптау ясы (АдБР).

Зерттеу материалынан жағ ынды дайындап ауада кептіріп 30 минут этил спиртында фиксациялайды. кейін препаратқ а бруцеллездік люминисцентті сары су тамызады. Препаратты 15-20 минутқ а цы камерағ а қ ояды, содан кейін ағ ын сумен 10 минут шаяды жә не ауада кептіреді. Кепкен препарат не гпицерин ерітіндісін (9 бө лік глицерин мен 1 бө лік натрий хлоридімен буферленген изотоникалық ці) тамызып, бетіне жабын шыны жауып люминесцентті микроскопта қ арайды. Оң нә тижеде қ араң ғ ы іесе қ ызғ ылт-сары бетте ашық жасыл боялғ ан жасушалар байқ алады.

АдБР - материалды зерттеу алдында 100°С температурада 10 минут қ ыздырады. Реацияны истиролыды пластинкаларда жү ргізеді. Реакция - антиденелердің антигендерді бейтараптап, арнайы енмен байланысқ ан эритроциттердің агглютинациялауын тоқ татуғ а негізделген. Бруцеллаларғ а қ арсы арнайы антиденелерді анық тау ү шін пластиналық агглютинация реакциясын, вемді агглютинация реакциясын (Райт), ЖГАР, Роз-Бенгал антигенімен пластиналық агглютинация иясын, антиглобулярлы сынама (Кумбс реакциясы), иммундыферментті талдау (ИФТ), жанама цмундыфлюресценция реакциясын (ЖИФР) қ олданады.

Пластиналық агглютинация реакциясы (Хеддльсон реакциясы). Бү л реакция ө те қ арапайым, сезімтал вие иә тижесі жедел алынады. Антиген ретінде Хеддльсон жә не Райт реакцияларына ортақ бруцеллездік ностикум қ олданады. Реакция тазалап жуылғ ан, майсыздандырылғ ан, ә рқ айсысы 4x4 см кө лемінде зылғ ан, терезелік шыны бетіндегі 5 квадратта жү ргізіледі. Бірінші квадратында сол жағ ында зерттелінетін сарысу номерін жазады, келесі квадратта солдан оң ғ а қ арай зерттейтін сарысудың келесі дозаларын 0, 04, 0, 02, 0, 01 жә не 0, 03 мл (сары суды бақ ылау) тамызады. Сары судың бірінші ү ш дозасына 0, 03 мл-ден яген қ осады. Соң ғ ы дозасына 0, 03 мл изотоникалық натрий хлориді ерітіндісін қ осады. Таяқ шамен сары - суды (минимальды дозасынан бастап) антигенмен абайлап араластырады. Антиген бақ ылау - 0, 03 мл изотоникалық натрий хлориді ерітіндісіне 0, 03 мл антиген қ осып дайындайды. Сосын шыныны от ¹ жалынында қ ыздырады. Реакция оң нә тижелі болса бірнеше минуттан сарысумен антиген тамшысында агглютинат тү йіршіктері пайда болады. Максимальды бақ ылау уақ ыты - 8 минут. Реакция нә тижесін қ друланбағ ан кө збен бақ ылайды. Оң нә тижеде сарысудың барлық дозасында агглютинация 2+тен тө мен |, емес (ерітіндінің лайлануы басылып тү йіршіктер пайда болады - 50% агглютинация).

Пробиркадағ ы (кө лемді) агглютинация реакциясы (Райт) бруцеллезге диагноз қ оюдың ең негізгі гедісі. Аурудың жедел жә не жедел асты тү рінде бү л реакцияның маң ызы ө те зор.

Пробиркаларғ а изотоникалық натрий хлориді ерітіндісін қ ү яды: біріншісіне - 2, 4 мл, қ алғ анына 0, 5 мл-ден. Бірінші пробиркағ а 0, 1 мл сары су қ ү яды, араластырады, 0, 5 мл екінші пробиркағ а алып қ ұ яды

жә не 0, 5 мл-ден ә рі қ арай титрлейді. Соң ғ ы пробиркадан 0, 5 мл-ін дезерітіндісі бар ыдысқ а тө геді, осын нә тижесінде 1: 25, 1: 50, 1: 100; 1: 200 жә не т.б. сұ йылтулар 0, 5 мл кө лемде болады. Бірінші пробиркада 0, 5 мл ерітіндіні таза пробиркағ а қ ұ яды, оғ ан 0, 5 мл изотоникалық натрий хлор ерітіндісін қ осады (сарыс 1: 50 сұ йылтуында бақ ылау). Диагностикумды 0, 03 мл изотоникалық ерітіндімен сұ йылтады жә 0, 5 мл- ден бақ ылаудан басқ асынан барлық пробиркаларғ а қ ұ яды. Диагностикум қ осқ аннан кейін сұ йь екі еселінеді - 1: 50, 1: 100; 1: 200; 1: 400 жә не т.б. Пробирка ішіндегісін сілкілеп араластырады жә не термостатқ а 3 7°С температурада 18-20 сағ ат инкубациялайды 1 -2 сағ ат бө лме температурасында ұ стайды

Осымен қ атар лайлану стандартын жасайды, ол ү шін антигенді екі есе сү йылтады. Ары қ арай сү йық кесте бойыншы жасалды (14.13-кесте).

Лайлану стандартын негізгі реакциямен термостатқ а қ ояды. Реакция нә тижесін лайлану стандар тымен салыстыра отырып агглютинаттың тү нбалануы мен ерітінді лайлануының басылуы бойынша тіркейді. Диагностикалық титры РА 1: 100 сү йылтуында жә не одан жоғ ары болып саналады (2+ тө мен емес).

Антиглобулярлы сынаманы (Кумбс реакциясы) толық емес антиденелерді анық тау созылмалы бруцеллез диагнозын қ ою ү шін немесе РА теріс немесе тө менгі сү йылтуларда оң болғ анда қ олданады.

33. Туляремия қ оздырғ ышының морфологиялық жә не дақ ылдық қ асиеттері. Малика 312 жм

Ұ сақ, грам теріс бактериялар, талшық тары жоқ, спора 5ейді, бактерия айналасында капсула тә різді шырыш жабынын ажыратады. F.tularensis - аэроб, пайым қ оректік орталарда ө спейді, дефибринденген қ ан, сарысу (10%), сарыуыз немесе цистин, тиамин, " коза қ осылғ ан орталарда ө седі (Мак-Кой, Чепин жә не Френсис қ оректік орталары). Тауық эмбрионның ыуыз қ апшығ ында жақ сы ө седі. Ө суі кезінде бактерияның аттенуациясы жә не олардың вирулентті інің авирулентті К-пішінге айналуы іске асады. Туляремияның кө птеген штамдары глицериннегативті еринді ыдыратпайды) жә не голарктикалық тү рлік айырмашылығ ына жатады. Қ азақ стандық ғ алым.Айқ ымбаев 1960 ж. Frаnсіsеllа tularensis -тің жаң а тү растын (Frаnсіsеllа tularensis medіааsіаtіса Aikimbaevі) ашты, бү л глицеринді ыдыратады, глюкоза, мальтоза қ анттарын ыдыратпайды, қ ү рамында рулинуреидазасы бар.

Оптимальды ө су температурасы - 37-38°С; рН 6, 8 - 7, 4. Тығ ыз қ оректік орталарда домалақ, майда, елік, ақ шыл, шеті тегіс колониялар тү зеді. Колония тү зілу жылдамдығ ы зерттеу матералындағ ы обтар санына байланысты, аз инфицірленген материалдан бө лек колония тү зілу мерзімі ү зақ болып еді -10 тә улікке дейін.

34.Туляремия таяқ шасының антигендік қ ұ рылымы жә не биохимиялық белсенділігі.Жансая 312 жм

Ферменттік белсенділігі ө те тө мен, глюкозаны жә не мальтозаны, тұ рақ сыз тү рде, манноза жә не левулезаны қ ышқ ылғ а дейін ыдыратады, кү кіртті сутек (Н₂8) бө леді. Кейбір штамдарының глицеринді ыдыратуын дифференциялауғ а қ олданады.

Антигендік қ асиеттері Frаnсіsеllа tularensis-тің қ абық шалық Vі-соматикалық 0-антигендері бар, бруцеллаларғ а антигендік туыстығ ы анық талғ ан.

35Туляремияның патогенді факторлары, патогенезі, клиникасы жә не инфекциядан кейінгі иммунитеті. Жансая 312 жм

Патогенді факторлары ауру туғ ызатын жә не иммуногенді қ асиеттері Vі-антигенмен, эндотоксин типті токсикалық заттармен байланысты жасушаішілік паразитизм-фагоциттердің жү йенің макрофагтарында ұ зақ уақ ыт болады. Капсуласы - фагоцитоздан лизосомалды қ ызметін басу, осының нә тижесінде бактериялар тоэндотелиалды қ орғ айды. эксин - басқ а грам теріс таяқ шалардың эндотоксинімен салыстырғ анда белсенділігі тө мен. S- пішінді колониятү зетін миробтар патогенді болып келеді. R-колонияга ө ткенде Уі- антигенін жоғ алтады, сонымен - вируленттілігін жә не иммуногендігін жоғ алтады. Адам ү шін арктикалық емес тү расты аса патогенді, арктикалық жә не орта азиялық тү ршелерінің патогенділігі тө мен.

Патогенезі. Қ оздырғ ыш енген орында алғ ашқ ы ошақ пайда болады. Қ оздырғ ыштың лимфа тамырлары бойынша таралуы патогенезде маң ызды орын алады. Қ оздырғ ыш, оның токсиндері қ анғ а еніп лимфа тү йіндерінің зақ ымдануларын тудырады (бубондар тү зілу). Тү зілген ошақ тардан ауру қ оздырғ ыш оқ тын-оқ тын лимфа жә не қ анғ а еніп, ол эндотоксин бө лінумен сипатталады, ал бактериемия – бауыр, кө к бауырғ а, ө кпеге жә не басқ а ағ заларғ а метастазданумен суреттеледі, ол екіншілік зақ ымданулармен сипатталады (екіншілік пневмония, менингит жә не т.б.). Туляремия микробы аэрозольды жолмен жү қ қ ан біріншілік пневмония (ө кпелік пневмония), ал буынаяқ тылар шақ қ анда туляремияның жайылмалы дамиды(септикалық). Осы екі тү рде біріншілік ошақ болмайды жә не жоғ ары ө лімге ә келеді. Алиментарлы жолмен жү қ қ анда абдоминальды тү рі (асқ азан-ішектік) сирек кездеседі.

Клиникалық кө ріністері. Туляремия - токсико-аллергиялық, аз септикалық сипатты жедел қ ызба ауру. Халық аралық статистикалық жіктелінуі (оныншы қ аралым, ВОЗ, 1995) бойынша келесі клиникалық тү рлері: ультцерогландулярлы (ескі жіктелінуі - жаралы-бубонды, синонимы - тері-бубонды окулогландулярлы (козбубонды, офтальмиялық), торакальды (ө кпелік туляремия), абдоминальды (асқ азан-ішекті туляремия), жайылмалы жә не басқ а тү рлері (соның ішінде ангинозды-гландулярлы) анық талмағ ан. Инкубациялық кезең і 3-7 кү нге созылады. Ауру кенеттен басталады, дене қ ызуы 38-40°С дейін кө теріледі. Клиникалық белгілері аурудың тү рі мен инфекцияның берілу жолына байланысты. Басында қ ызба тұ рақ ты, ал кейіннен ә ртү рлі сипатта болады. Ауру ә лсіздікпен, бас ауыруымен, бас айналуымен, тә беті тө мендеуімен, тілдің ақ -сұ р тү сті ө ң делуімен, бұ лшық еттердің ауыруымен, ұ йқ ының бұ зылуымен терлегіштікпен, қ ан қ ысымының тө мендеуімен сипатталады. Бубонды, кө з-бубонды, ангинозды-бубонды жә не септикалық тү рлерін бө леді. Ө лім жағ дайы 5%-ғ а дейін болуы мү мкін.

Иммунитеті. Ауырғ аннан кейін иммунитет ұ зақ сақ талады, кейде ө мірлік болады; аурудың бірінші кү нінен бастап қ оздырғ ыш антигендеріне аллергизациялану дамиды.

36 Туляремияның лабораториялық диагностикасы. Жансая 312 жм

Микробиологиялық диагноз қ ою серологиялық, биологиялық жә не бактериологиялық жолмен материалдарды зерттеуге негізделген. Зерттеулер арнайы мамандырылғ ан зертханаларда жү ргізіледі Зерттеу материалы - науқ астардан алынғ ан шайындылар, қ ан, бубондардың пунктаты. Туляремиялық диагностикум кө мегімен АР қ олданады, сонымен қ атар КБР, ИФР, ИФТ, эритроцитарлы диагностик кө мегімен ГАТР жү ргізіледі. Науқ астан алынғ ан материалдың бактериологиялық зерттеуі ә детте нә тижесіз болады. Сондық тан тең із шошқ аларына немесе ақ тышқ андарғ а зерттейтін материалды жү қ тырғ анғ а кейін, қ оздырғ ышты бө ліп алып идентификациялайды. Туляринмен тері сынамасы қ ойылады. Сынама нә тижелі болса ең гізген орнында 12-24 сағ аттан кейін қ ызару жә не ісіну пайда болады. Терішілік тулярин -туляремиялық бактерияның вакциналық штампының қ оспасы, 70°С температурада 1 сағ ат қ ыздырылғ ан 1 мл препаратта 500 млн ө лі бактерия бар. Препарат бірінші кезекте туляремия диагнозын қ оюғ а арналғ ан Туляринді 0, 1 мл мө лшерде стерильді шприцпен тері ішіне сол білекке егеді. Нә тижесін 24-48 сағ аттан кейін теріні кө ру жә не пальпациялау арқ ылы анық тайды. Тері гиперемиясы мен инфильтрациясы 0, 5 см- ден кем болмаса - оң нә тижелі, тері қ ызарып инфильтрат болмаса - теріс нә тижелі деп есептеледі.

Серологиялық диагноз қ ою. ЖГАР ө те сезімтал. Сарысуды 1: 100 - ден 1: 10000 дейін сұ йылтады. Антиген ретінде туляремиялық эритроцитарлы диагностикум қ олданылады. Диагностикалық титрі 1: 10® жә не жоғ ары.

Агглютинациялық реакция (аурудың 10-15 кү нінен). Аурудан алғ ан сары суды 1: 50 ден 1: 1600 дейін ады. Диагностикалық титрі - оң нә тижелі (1: 100 жә не одан жоғ ары сү йылтуындағ ы). Реакция аурудың қ озу кезінде жү ргізіледі. Титрі 1: 400- 1: 800-ге дейін жетеді, сосын 6-12 айдан жә не бірнеше пан кейін 1: 10-1: 50-ге дейін тө мендейді. Антигені - туляремиялық диагностикум (формалинмен ілген туляремия бактериялары - 1 мл 25 млрд микроб денелері).

Биологиялық сынама туляремия бактерияларын анық таудың ең сезімтал тә сілі. Зерттеу риалдарын изотоникалық натрий хлориді ерітіндісімен (0, 3-0, 5 мл) араластырып ақ тышқ анның тері на (0, 5 мл) немесе тең із шошқ асының (5-7 мл) іш қ уысына енгізеді. Ө лген жануарларды жарып ағ залардағ ы (лимфа тү йіндері, бауыр, кө к бауыр, ө кпе, қ ан) патоморфологиялық ө згерістерді анық тайды. Олардан жағ ынды дайындап, Романовский-Гимзе ә дісімен жә не люминесцентті туляремиялық сары сумен жояды. Туляемиялық бактерияларды боліп алу ү шін ағ залардан арнайы қ оректік орталарғ а себеді (Мак- ' ортасы, Ғ Т-агар). Серологиялық зерттеулер ү шін ағ залардан алғ ан бө лшектерді Петрий табақ шасында қ айшымен майдалайды, изотоникалық натрий хлориді ерітіндісімен 4% формалинде суспензиялайды жә не ат экспозициядан кейін реакция (АдБР) қ оюғ а қ олданады.

Иммундыфлюресцентті ә діс туляремияғ а тиімді жедел-диагноз қ ою тә сілі болып табылады. Бү л ә діс бойынша тірі жіне ө лі бактерияларды олардың арнайы антигендерінің жарқ ьлдауымен анық тайды. Зерттеу материалы ретінде бубон ішінің, кө з кілегейінің бө ліндісін, тері жарасынан, жұ тқ ыншақ тан жұ ғ ындыны жә не т.б. қ олданады. Зерттеу материалын майсыздандырылғ ан шынығ а тамызып жұ қ а шайындыны дайындайды. Препаратты бө лме температурасында кептіреді жә не 96° этил спиртінде 10-15 минут фиксациялайды. Фиксацияланғ ан препаратты ауада кептіреді. Қ ү рғ ақ люминесцентті туляремиялық сарысу қ ү рғ ақ бұ қ а альбуминін ампула этикеткасында жазылғ ан кө лемде дистилденген сумен сұ йылтады. паратқ а тамызар алдында люминесцентті туляремиялық сарысу мен родаминмен белгіленген бү қ а альбуминін изотоникалық натрий хлор ерітіндісімен (рН 7, 0-7, 2) екі еселік жү мыстық титрге дейін сұ йылтады. Бір тамшы люминесцентті туляремиялық сарысу жә не родаминмен таң баланғ ан бұ қ а альбуминінің қ оспасын фиксацияланғ ан жә не кептірілген препаратқ а бірдей мө лшерде тамызып ылғ ал камерағ а салады. Препаратты бө лмелік ауа температурасында 30-40 минут бояйды немесе термостатта 37°С температурада 20 минут ұ стайды. Препаратты ағ ын сумен 3-5 минут шаяды немесе изотоникалық натрий хлор ерітіндісімен (рН 7, 0-7, 2) бірнеше мә рте шайып, ауада кептіреді. Препаратты кө ру ү шін флюоресцентті емес иммерсиялық майды қ олданады. Оң нә тижелі болса люминесцентті микроскопта туляремиялық бактерияның ашық жасыл жарқ ырауы байқ алады.

Бактериологиялық ә дістің туляремияғ а диагноз қ оюда нә тижелігі аз жә не қ осымшалық қ ана маң ызы бар. Ол инфекцияның адамдарғ а даму ерекшелігімен байланысты - қ оздырғ ыштың тіндер мен ағ заларда аз тарауы. Материалды арнайы қ оректік орталарғ а себеді. Аса сезімтал жә не қ ол жетерлік орта - сарыуызды ұ йытылғ ан агар, сарыуызды-агарлы орта. Агарлы ортаның бірнеше тү рі (цистеин, глюкоза, қ ан, басқ а да ө су факторлары қ осылғ ан) бар, сондай-ақ туляремия бактериялары дақ ылданатын арнайы ө неркә сіптік орталар (Ғ Т-агар) пайдалынылады. Селективті қ оспа ретінде пенициллин (100 ЕД/мл), ампициллин (100 ЕД/мл), полимиксин (50-100ЕД/мл), кефзол (цефалексин), амфотерицин В (амфоглюкамин), ристомицин сульфаты қ олданылады.

Дақ ылдың пайда болу жылдамдығ ы зерттеу материалындағ ы микроб санына байланысты: термостатта 37°С температурада 10 кү нге дейін ұ стайды.

Бө ліп алынғ ан туляремия дақ ылын келесі белгілер негізінде идентификациялайды: жасушалардың морфологиясы, жағ ындыда грамтеріс боялуы; сарыуызды жә не арнайы орталардағ ы ө су сипаты; ет - пептонды агарда ө спеуі; туляремиялық сары сумен агглютинациялануы; иммундыфлюоресценттік реакциямен зерттегенде арнайы жаркырауы; ақ тышқ ан мен тең із шошқ аларына зерттелінетін дақ ылды жү қ тырғ анда ө луі, туляремияғ а ү қ сас патологоанатомиялық ө згеруі жә не қ оздырғ ыш дақ ылының бө лінуі.

Туляремия бактериясы сарыуызды агарда шектелген, сә л жылтырлау, тү ссіз жә не кілегейлі консистенциялы ілмекпен жақ сы алынатын колония тү зіп ө седі. Грам ә дісімен боялғ ан жағ ындыда - майда грамтеріс коккобактериялар болып келеді.

37 Кү л қ оздырғ ышының морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері. Жансая 312 жм

Морфологиясы. Дифтерия қ оздырғ ышы полиморфизммен сипатталады - жің ішке, сә л иілген таяқ ша, коктар тә різді жә не бү тақ талатын тү рі бар. Бактериялар бір-біріне бұ рышталып орналасады, латын X, V, Ү ә ріптеріне ұ қ сас. Спора тү збейді, талшығ ы жоқ, кө птеген штамдарында микрокапсуласы C. diptheriae -ның негізгі қ асиеті: таяқ шаның екі ұ шында волютин дә ндерінің болуы, ол жасушалардың анилин бояуларымен біркелкі емес боялуын қ амтамасыз етеді, Грамша оң боялады. Дифтерия қ оздырғ ышы фильтрден ө тетін жә не L-пішінді тү рге айналуы мү мкін. Идентификациялау кезінде дифференциялық диагностикалық маң ызы бар қ асиеттері (полиморфизм, таяқ шалардың ө зара орналасуы, волютин дә т.б.) ескеріледі.

Дақ ылдандыру. C.diptheriae - факультативті анаэроб, ө су ү шін ең қ олайлы температура 37°С, рН-7, 6, арнайы қ оректік орталарда ө седі, кө бінесе элективті орталарда: Ру, Леффлер қ оректік ортасы, ұ йытылғ ан сарысу, Бумин (хинозолді) ортасы, Тинсдаль (цистин-теллурит-сарысулы) ортасы. теллуриті мен қ аннан тұ ратын Клауберг ортасында ү ш типті колониялар ө седі: ірі, сұ р, шеттері тү зу емес радиалды сызылғ ан, дә стү ргү л (маргаритка) тә різді; ұ сақ, қ ара, томпайғ ан, шеттері біркелкі; екі типке де ұ қ сайтын колониялар. Дақ ылдық жә не ферменттік қ асиеттеріне байланысты C.diphtheriae-ның 3 биологиялық варианты бар: grаvіs, mіtіs, іntеrmеdіus.