Радиaция

Алматы 2015ж

Мазмұ ны

КІРІСПЕ1. Радиaция 2. Радиоактивті заттардан қ орғ ану 3. Радиациялық ластану4. Қ азақ стандағ ы радиациялық жағ дай Қ ОРТЫНДЫ Қ ОЛДАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Жыл ө ткен сайын адамдардың радиоактивті сә улеленумен зақ ымдануы кө беие тү суде. Ө йткені жыл сайын атом электр станциялары салып, олар іске қ осылып жатыр. Сондай-ақ неше тү рлі тездеткіштер (ускорительдер) сыналып, атом бомбалары жарылып жатыр. Олардан қ аншама радиоактивті сә улелер бө лініп шығ ып, адамзат баласына неше тү рлі зиян келтіріп, ә лі де келтіруде. Сондық тан да адамзат баласын радиациядан қ орғ ау осы кездегі кезек кү ттірмейтін ө зекті мә селеге айналып отыр.ағ аштарды радиациядан қ орғ ау ү шін неше тү рлі киімдер тігуді қ ажетті етеді. Олардың қ ұ рамында қ орғ асын болады. Ол гамма сә улесін тұ тып қ алып, адам денелеріне сә улені артпайды.
Космостан келетін космостық сә улелерден практика жү зінде адамзат баласының қ орғ ануғ а ешқ андай мү мкіндігі жок. Ол 1000км атмосфералық қ абаттан лезде ө тіп кетеді де жер шарына тү гелдей таралды. Космонавтарды да космос сә улесін қ орғ ау оң ай шаруа емес екендігін ө мірдің ө зі кө рсетіп отыр [
Ә лем ғ алымдарының болжаулары бойынша 21 ғ асырдың алғ ашқ ы ширегінде планетамызда энергетикалық қ ордың тапшылығ ы сезілу қ аупі бар, оның шикізатына деген талас кү шеюде. Мұ ндай адамзат цивилизациясына тө ң ген экологиялық қ ауіп-қ атер ең жоғ арғ ы мемлекетаралық дең гейде мойындалып отыр. Тіпті, экологиялық апаттың туындауы ғ ылыми-техникалық прогрестің «даму» қ ұ былысына деген кө зқ арасты дү дә малдық қ а ә келіп отыруы жер-жерде байқ алуда. Сө йтіп адамзат қ ұ ндылығ ының кейбір шкалаларын қ айта қ арастыру қ ажеттілігі пайда болуда.
Бү гінгі таң да иондаушы сә улелердің антропогендік кө здері кө птеп табылуда. Олар қ оршағ ан ортаны ластаумен қ атар ә ртү рлі биологиялық кері нә тижеліктің басты себепкері болуы ә бден мү мкін.

Радиaция

Адамзат баласы жер бетінде пайда болғ ан кезден бастап, табиғ и радиоактивті заттардан қ ажетті дозасын алып отырғ ан, ә сіресе, радиоактивті сә улені жерден алады. Қ алғ ан бө лігі космос сә улесімен келеді. Жылына адам 200 мР радиация қ абылдайды. Жер шарының ә рбір аймақ тарында тұ ратын халық тар ә р тү рлі мө лшерде радиация алады. Жылына жалпы алғ анда 50-ден 1000 мР радияция қ абылдайды

Иондалғ ан сә улеленудің табиғ и қ айнар кө зі
Негізгі қ айнар кө зі Жылдық орта дозасы Доза% Бэр 36
Космос (тең із дең гейіндегі сә улелену) 30 0, 10 15, 3
Жер (қ атты қ абат, су, қ ұ рылыс материалдары) 50-30 0, 5-1, 3 68, 8
Адам денесіндегі радиоактивті элементтердің мө лшері 30 0, 30 15, 1
Басқ адай кө з қ оры 2 0, 02 1
Жылдық орташа доза 200 2 -

Мемлекеттердің кейбір қ ұ жаттарында радияцияның нағ ыз мө лшері белгіленген. Халық аралық дең гей бойынша қ азіргі кезде адамдарғ а радияциялық доза 0, 1 бэрден аспауы керек. Профессионал мамандар дайындау оқ у орындарына ППД-ның (предельно допустимая доза) 5 бэрден аспауы тиіс, иондалғ ан сә уле тарататын аймақ та да тұ ратын адамдардың ағ засында радиацияның мө лшері 0, 5 бэр болуы мү мкін.70 жыл ө мір сү рген адам радияциялық қ айнар кө здерінен 14-15 бэр алуы мү мкін. Бұ л кө рсеткіш ағ заларғ а онша қ ауіп тө ң діре қ оймайтыны анық талғ ан. Жер шарында тіршілік ететін ә рбір адам ө зінің ө мір сү ру кезең дерінде жылына 250-400 м бэр радияция алатыны сө зсіз.